काय आहेत हिप आर्थरायटिसचे प्रकार
हिप आर्थरायटिस होण्यामागील अनेक कारणं असतात. याशिवाय यांचे अनेक विभिन्न प्रकार सुद्धा आहेत. हिप आर्थरायटिस म्हणजे हिप जॉइंटच्या कूर्चा खराब होणे. संधिवाताची समस्या असणाऱ्या व्यक्तींना अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागते. हिप ऑर्थराइटिसचे विविध प्रकार येथे आहेत. ज्यांची माहिती जाणून घेणं गरजेचं आहे.
डॉ. आशिष अरबट, ऑर्थोपेडिक आणि जॉइंट रिप्लेसमेंट सर्जन, जहांगीर मल्टीस्पेशालिटी रूग्णालय, पुणे यांनी अधिक माहिती दिली आहे. (फोटो सौजन्य – iStock)
हिप आर्थरायटिसचा प्रकार
हिप आर्थरायटिस
हिपचा ऑस्टियोआर्थरायटिस हा संधिवाताचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. हिप हा दुसरा सर्वात जास्त वारंवार प्रभावित होणारा सांधा आहे. ऑस्टियोआर्थरायटिसमुळे हाडांची झीज होते. परिणाम ते पातळ होतात आणि सांध्याचे पृष्ठभाग खडबडीत होतात. सांध्यांना सूज येणे, असहृय वेदना, कडकपणा ही संधिवाताची लक्षणं आहेत. तर कौटुंबिक इतिहास, लठ्ठपणा, हिप दुखापत, हिप जॉइंट समस्या आणि वाढते वय संधिवात होण्यामागील मुख्य कारणं आहेत. संधिवात नियंत्रणात ठेवण्यासाठी नियमित व्यायाम करणं गरजेचं आहे.
सर्जिकल उपचारामध्ये एकूण हिप रिप्लेसमेंट (आर्थ्रोप्लास्टी) समाविष्ट असते. ज्यामध्ये खराब झालेले हिप सॉकेट आणि फेमरचे डोके काढून टाकले जाते आणि धातू, प्लास्टिक, सिरॅमिक किंवा काही मिश्रणाच्या मदतीने तयार केलेले रोपण केले जाते. ही कमीतकमी हल्ल्याची शस्त्रक्रिया हिप दुखण्यापासून आराम देते आणि रुग्णाच्या ठीक करण्यात मदत करते.
संधिवात (आरए)
एक स्वयंप्रतिकार विकार आहे. जेथे शरीराची रोगप्रतिकारक प्रणाली चुकून निरोगी संयुक्त ऊतींवर हल्ला करते. ही स्थिती ऑस्टियोआर्थरायटिसच्या तुलनेत आयुष्याच्या सुरुवातीच्या काळात उद्भवते आणि शरीराच्या दोन्ही बाजूंना सममितीने प्रभावित करते. रुग्णांना हिप दुखण्याबरोबरच थकवा जाणवू शकतो. जेव्हा आरए चा परिणाम एखाद्याच्या नितंबावर होतो. तेव्हा त्याला चालणे, जॉगिंग, पायऱ्या चढणे, खेळ खेळणे, बसणे किंवा उभे राहण्यात अडचण येते. इतर लक्षणे मांडीचा सांधा भागात वेदना आहेत.
धुम्रपान, लठ्ठपणा आणि वय ही कारणे आहेत. रुग्णाला औषधोपचार आणि कमी परिणामकारक व्यायामाचा सल्ला दिला जातो. तथापि, अत्यंत हिप वेदनांना गतिशीलता सुधारण्यासाठी हिप बदलण्याची आवश्यकता असते. हिप रिप्लेसमेंटचा यश दर 95% पेक्षा जास्त आहे आणि रुग्णांना याचा अधिक फायदा होत असल्याचं दिसून येत आहे.
हेदेखील वाचा – गुडघ्याची शस्त्रक्रिया टाळण्यासाठी स्टेमसेल्स ठरू शकतात उपयुक्त
एव्हीएन
काय आहेत प्रकार
ऑस्टिओनेक्रोसिस किंवा एव्हस्कुलर नेक्रोसिस (AVN) किंवा ऍसेप्टिक नेक्रोसिस कोणत्याही हाडांमध्ये होऊ शकतो, जरी ऑस्टिओनेक्रोसिस सामान्यतः एखाद्याच्या नितंबावर किंवा अगदी दोन्ही नितंबांना टोल घेते. प्रभावित सांध्यामध्ये अधूनमधून वेदना, दैनंदिन कामकाजात व्यत्यय आणणारी सततची वेदना आणि मर्यादित हालचाल ही लक्षणे आहेत.
हिपचा ऑस्टिओनेक्रोसिस होतो जेव्हा फेमोरल हेडमध्ये रक्त प्रवाह विस्कळीत होतो, ज्यामुळे हाडांचा मृत्यू होतो आणि सांधेदुखीची संभाव्य दुर्बलता होते. धूम्रपान आणि लठ्ठपणा यासारख्या जीवनशैलीच्या निवडीमुळे जळजळ होण्यास हातभार लागतो आणि संधिवात होण्याची शक्यता वाढते. खराब झालेले हाडे आणि कूर्चा काढून टाकण्यासाठी हिप रिप्लेसमेंट केले जाते आणि एखाद्याच्या हिपचे कार्य पुनर्संचयित करण्यासाठी नवीन धातू किंवा प्लास्टिकच्या संयुक्त पृष्ठभागावर ठेवा.
