Central Excise Day 2025 : दरवर्षी 24 फेब्रुवारीलासाजरा केला जातो सेंट्रल एक्साइज डे, जाणून घ्या महत्त्व ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
Central Excise Day 2025 : भारताच्या कर व्यवस्थेत केंद्रीय उत्पादन शुल्क दिन (Central Excise Day) हा एक महत्त्वाचा दिवस मानला जातो. दरवर्षी 24 फेब्रुवारीला हा दिवस साजरा केला जातो, ज्याचा उद्देश केंद्रीय उत्पादन शुल्क विभागाच्या कार्यप्रणालीचा गौरव करणे आणि जनजागृती वाढवणे हा आहे. उत्पादन शुल्क हा अप्रत्यक्ष करांचा एक महत्त्वाचा प्रकार असून, तो प्रामुख्याने उत्पादन क्षेत्रावर लागू होतो. या कराच्या माध्यमातून सरकार महसूल गोळा करते आणि त्याचा उपयोग देशाच्या आर्थिक प्रगतीसाठी केला जातो.
सेंट्रल एक्साइज डे साजरा करण्यामागील उद्देश
केंद्रीय उत्पादन शुल्क दिन साजरा करण्याचा मुख्य उद्देश म्हणजे उत्पादन शुल्क प्रणालीबाबत जनजागृती करणे, तसेच या क्षेत्रात कार्यरत असलेल्या अधिकाऱ्यांचे योगदान ओळखणे. भारतात उत्पादन शुल्क कायदा 1944 मध्ये लागू करण्यात आला आणि तेव्हापासून हा विभाग देशाच्या कर व्यवस्थेचा एक महत्त्वाचा भाग बनला आहे. या दिवसाचे आयोजन मुख्यतः केंद्रीय उत्पादन शुल्क विभागाच्या कार्यक्षमतेवर प्रकाश टाकण्यासाठी तसेच उद्योग क्षेत्रातील कर प्रणाली अधिक पारदर्शक आणि प्रभावी करण्यासाठी करण्यात येते.
केंद्रीय उत्पादन शुल्क म्हणजे काय?
केंद्रीय उत्पादन शुल्क हा एक अप्रत्यक्ष कर असून तो देशात उत्पादन होत असलेल्या काही निवडक वस्तूंवर लागू केला जातो. या कराची रचना अशी आहे की तो उत्पादनादरम्यान आकारला जातो आणि ग्राहकांकडून अप्रत्यक्षपणे वसूल केला जातो.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : रशिया-युक्रेन युद्ध कधी संपणार? डोनाल्ड ट्रम्प यांनी केली मोठी भविष्यवाणी
उत्पादन शुल्क प्रामुख्याने खालील वस्तूंवर लागू होतो:
भारतात केंद्रीय उत्पादन शुल्काची सुरुवात आणि कायदेशीर अधिनियम
भारतामध्ये 1944 साली केंद्रीय उत्पादन शुल्क कायदा लागू करण्यात आला. हा कायदा उत्पादन शुल्क विभागाला अधिकार देतो की तो कर संकलनाची जबाबदारी पार पाडू शकतो, करचोरी रोखू शकतो आणि कर संकलनाची प्रक्रिया सुलभ आणि पारदर्शक ठेवू शकतो.
सेंट्रल एक्साइज डे निमित्त होणाऱ्या घोषणा आणि उपक्रम
केंद्रीय उत्पादन शुल्क दिवसानिमित्त सरकार विविध महत्त्वाच्या घोषणा आणि सुधारणा जाहीर करते. यामध्ये प्रामुख्याने कर धोरणातील नवीन बदल, उत्पादन शुल्क संकलन अधिक सुलभ करण्यासाठी नवीन प्रणाली आणि अधिकाऱ्यांसाठी सन्मान सोहळ्यांचे आयोजन केले जाते. याशिवाय, या क्षेत्रात उल्लेखनीय कामगिरी करणाऱ्या अधिकाऱ्यांचा सन्मान केला जातो आणि विभागाच्या भविष्यातील उद्दिष्टांवर चर्चा केली जाते. हा दिवस सरकारी सुधारणा, धोरणात्मक निर्णय आणि जनजागृती यांचा एकत्रित मिलाफ असतो.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ग्वादर विमानतळ एक मोठं रहस्य; पाकिस्तानमधील गूढ प्रकल्प की चीनची युद्धसंबंधी चाल?
केंद्रीय उत्पादन शुल्क विभागाच्या जबाबदाऱ्या
केंद्रीय उत्पादन शुल्क विभागाकडे कर संकलन आणि त्याचे योग्य नियमन करण्याची जबाबदारी असते. विभागाच्या प्रमुख जबाबदाऱ्या पुढीलप्रमाणे आहेत:
योगदान
सेंट्रल एक्साइज डे हा केवळ उत्पादन शुल्क विभागाच्या अधिकाऱ्यांसाठी नव्हे, तर संपूर्ण कर प्रणालीसाठी एक महत्त्वाचा दिवस आहे. हा दिवस उद्योग आणि कर प्रशासन यांच्यातील परस्पर संबंध दृढ करण्यास मदत करतो आणि देशाच्या आर्थिक व्यवस्थेस चालना देण्याच्या दृष्टीने योगदान देतो.भारताच्या आर्थिक प्रगतीमध्ये केंद्रीय उत्पादन शुल्क विभागाची भूमिका महत्त्वपूर्ण राहिली आहे, आणि हा दिवस त्या योगदानाची आठवण करून देतो.
