India‑US interim trade deal : भारत आणि अमेरिकेतील बहुप्रतिक्षित व्यापार करार अंतिम टप्प्यात पोहोचला असून, येत्या ४८ तासांत या करारावर निर्णायक घोषणा होण्याची शक्यता आहे. अमेरिकेतील माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्याशीही या कराराच्या अनुषंगाने चर्चा सुरू असल्याचे समजते. हा करार दोन्ही देशांच्या आर्थिक संबंधांमध्ये महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरू शकतो.
दिल्ली-वॉशिंग्टन दरम्यान हालचाली गतिमान
भारत आणि अमेरिका यांच्यातील व्यापार करारावर गेल्या काही महिन्यांपासून वाटाघाटी सुरू आहेत. सध्या भारताचे एक वरीष्ठ व्यापार प्रतिनिधीमंडळ वॉशिंग्टन डीसीमध्ये आहे. मूळ नियोजनानुसार हे प्रतिनिधी भारतात परतण्याच्या तयारीत होते, मात्र महत्त्वाच्या घडामोडींमुळे त्यांचा मुक्काम वाढवण्यात आला आहे. ही बाब सूचित करते की करार अंतिम स्वरूपात पोहोचला असून लवकरच औपचारिक घोषणा होणार आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : ‘तिस्ता वाद, सिलिगुडी कॉरिडॉर, चीन, पाकिस्तान…’ बांगलादेश एक मोठी समस्या, भारतासमोर काय आहेत पर्याय?
ट्रम्प यांच्याशी चर्चेचे संकेत
या करारासंदर्भात डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या भूमिकेचेही महत्त्व वाढले आहे. अमेरिकेच्या आगामी निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर ट्रम्प पुन्हा राष्ट्राध्यक्षपदासाठी प्रमुख दावेदार आहेत. त्यामुळे भारताने त्यांच्या प्रतिनिधींशी किंवा ट्रम्प यांच्याशी थेट संवाद साधल्याचे वृत्त काही आंतरराष्ट्रीय माध्यमांनी दिले आहे. यापूर्वीही ट्रम्प यांच्या अध्यक्षीय कालावधीत भारत-अमेरिका दरम्यान रणनीतिक भागीदारीला गती मिळाली होती. त्यामुळे पुन्हा एकदा त्यांची भूमिका महत्त्वाची ठरू शकते.कराराचे संभाव्य घटक
या प्रस्तावित व्यापार करारात उद्योग, माहिती तंत्रज्ञान, कृषी, संरक्षण, औषधनिर्माण, ऊर्जा अशा विविध क्षेत्रांचा समावेश असण्याची शक्यता आहे. भारताच्या ‘मेक इन इंडिया’, ‘डिजिटल इंडिया’ यांसारख्या उपक्रमांना अमेरिकन कंपन्यांकडून पाठबळ मिळण्याची शक्यता असून, यामुळे दोन्ही देशांतील गुंतवणूक आणि रोजगार संधींना चालना मिळू शकते. विशेष म्हणजे, अमेरिकेतील काही महत्त्वाच्या तंत्रज्ञान कंपन्यांनी यापूर्वीच भारतात मोठ्या प्रमाणावर गुंतवणूक केली आहे. हा करार झाल्यास या गुंतवणुकीला अधिक संरक्षित आणि स्पष्ट दिशा मिळू शकते.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : पृथ्वीचा वेग वाढतोय! मानव इतिहासातील सर्वात ‘लहान दिवस’ जुलै-ऑगस्टमध्ये अनुभवण्याची शक्यता
राजकीय आणि आर्थिक संदर्भात महत्त्वपूर्ण पाऊल
भारत-अमेरिका यांच्यातील व्यापार करार फक्त आर्थिक दृष्टिकोनातूनच नव्हे तर भविष्यातील भूराजकीय समीकरणांसाठीही महत्त्वाचा ठरू शकतो. अमेरिका आणि चीनमध्ये वाढलेला तणाव, तसेच जागतिक पुरवठा साखळीतील बदल या पार्श्वभूमीवर भारताची भूमिका आणखी महत्त्वाची ठरणार आहे.
निष्कर्ष: द्विपक्षीय संबंधांत नवा टप्पा
या व्यापार करारामुळे भारत आणि अमेरिकेतील आर्थिक भागीदारी आणखी मजबूत होण्याची शक्यता आहे. हा करार फक्त व्यापारापुरता मर्यादित न राहता, संरक्षण, तंत्रज्ञान आणि धोरणात्मक भागीदारीला चालना देईल, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. सरकारी स्तरावरून अद्याप औपचारिक घोषणा झालेली नसली तरी, दिल्लीतून आणि वॉशिंग्टनमधून येणाऱ्या घडामोडींवरून करार ४८ तासांत जाहीर होण्याची शक्यता बलवत्तर झाली आहे. भारतासाठी आणि अमेरिकेसाठी हा करार एक नवा आर्थिक अध्याय सुरू करू शकतो.
