opium surge 2025 : अफगाणिस्तान नव्हे तर हा देश अफू उत्पादक म्हणून आला उदयास; १० वर्षांचा विक्रम मोडला ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
Myanmar opium surge 2025 : जगातील अफू उत्पादनाचा उल्लेख झाला की बहुतेकदा अफगाणिस्तानचे (Afghanistan) नाव पहिले जाते. अनेक दशकांपर्यंत अफगाणिस्तान हा जगातील सर्वात मोठा अफू उत्पादक देश म्हणून ओळखला जात होता. मात्र गेल्या काही वर्षांतील राजकीय बदलांनंतर आणि २०२१ मध्ये तालिबानने अफूच्या लागवडीवर घातलेल्या कडक निर्बंधांनंतर तेथील उत्पादनात मोठ्या प्रमाणात घट झाली. या घटीनंतर जागतिक बेकायदेशीर अफू आणि हेरॉइन बाजारात निर्माण झालेली पोकळी आता भारताच्या शेजारील देशाने म्हणजेच म्यानमारने, भरून काढली आहे.
संयुक्त राष्ट्रांच्या ड्रग्ज आणि क्राईम ऑफिस (UNODC) च्या ताज्या “Myanmar Opium Survey 2025” अहवालानुसार, म्यानमारमध्ये अफू लागवडीखालील क्षेत्रात २०२४ च्या तुलनेत तब्बल १७ टक्के वाढ झाली आहे. ही लागवड आता ५३,१०० हेक्टरपर्यंत पोहोचली असून, २०१५ नंतरचा हा सर्वात मोठा आकडा आहे. विशेष म्हणजे संघर्षग्रस्त भागांमध्ये सरासरी उत्पादनात १३ टक्के घट झाली असली, तरी एकूण लागवड क्षेत्र वाढल्यामुळे देशाचे एकूण अफू उत्पादन सुमारे १,०१० मेट्रिक टनांपर्यंत गेले आहे. गेल्या दशकातील हा सर्वाधिक आकडा मानला जात आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : War Update : बलुचिस्तान की खैबर पख्तूनख्वा…कोण आधी मुक्त होणार? पाकिस्तानवरून मोठी बातमी; मुनीरचे कंबरडे मोडणार
म्यानमारमध्ये अफू लागवड वाढण्यामागे अनेक गंभीर आणि गुंतागुंतीची कारणे आहेत. २०२१ मध्ये झालेल्या लष्करी उठावानंतर देशात सुरू असलेले गृहयुद्ध, वाढती हिंसा, आर्थिक अराजकता आणि बेरोजगारी यामुळे सामान्य जनतेचे आयुष्य अस्थिर झाले आहे. शेतीवर अवलंबून असलेल्या हजारो कुटुंबांसमोर उपजीविकेचा मोठा प्रश्न निर्माण झाला आहे. अशा परिस्थितीत, तुलनेने अधिक नफा मिळवून देणारे आणि बाजारात हमखास मागणी असलेले पीक म्हणून अफूकडे पुन्हा एकदा शेतकऱ्यांचा ओढा वाढला आहे. अनेक भागांत वैध शेती करणे अशक्य झाल्याने अफू हेच एकमेव टिकाऊ उत्पन्नाचे साधन बनले आहे.
Opium poppy cultivation in Myanmar has hit a 10-year peak, with the crop area increasing in all growing regions in the war-scarred country, says the UN https://t.co/1IbQOHKeho pic.twitter.com/7rYJAjfloW — Al Jazeera English (@AJEnglish) December 3, 2025
credit : social media and Twitter
अलीकडील बाजारभावदेखील या वाढीसाठी मोठ्या प्रमाणात कारणीभूत ठरले आहेत. UNODC च्या माहितीनुसार, म्यानमारमध्ये अफूचा दर प्रति किलो सुमारे ३२९ अमेरिकन डॉलरपर्यंत गेला आहे, जो २०१९ मधील १४५ डॉलरच्या तुलनेत जवळपास दुप्पट आहे. यामुळे संपूर्ण अफू अर्थव्यवस्थेचा आकार ६४१ दशलक्ष डॉलर ते १.०५ अब्ज डॉलर दरम्यान पोहोचल्याचा अंदाज आहे, जो म्यानमारच्या एकूण GDP च्या १ टक्क्यांपेक्षा अधिक आहे. ही बाब देशाच्या अर्थव्यवस्थेतील काळी बाजू स्पष्टपणे दर्शवते.
इतिहासात पाहिले तर म्यानमारचा सहभाग बेकायदेशीर ड्रग्ज व्यापारात नवीन नाही. म्यानमार, लाओस आणि थायलंड यांच्या सीमेवरील ‘सुवर्ण त्रिकोण’ (Golden Triangle) हा प्रदेश अनेक दशकांपासून अमली पदार्थांच्या तस्करीसाठी कुप्रसिद्ध आहे. येथील वांशिक सशस्त्र गटांसाठी अफू आणि इतर अंमली पदार्थ हा उत्पन्नाचा मोठा स्रोत राहिला आहे. आजही या भागांमध्ये सरकारी नियंत्रण कमकुवत असून सशस्त्र संघटनांचा प्रभाव मोठ्या प्रमाणात जाणवतो.
फक्त अफूच नव्हे तर म्यानमार आता मेथॅम्फेटामाइन (मेथ) उत्पादनातही जगात आघाडीवर पोहोचला आहे. मेथ तयार करणे तुलनेने सोपे असल्याने आणि मागणी प्रचंड असल्याने हे औषध टॅब्लेट आणि क्रिस्टल स्वरूपात आशिया-पॅसिफिक देशांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर पोहोचत आहे. अफगाणिस्तानातील घटीनंतर हेरॉइनच्या पुरवठ्यात आलेल्या कमतरतेमुळे जागतिक बाजारपेठेतील लक्ष आता म्यानमारकडे वळले आहे. काही यूरोपीय देशांपर्यंत म्यानमारमधील हेरॉइन पोहोचत असल्याची चिन्हेही दिसत आहेत, जरी हे प्रमाण सध्या मर्यादित असले तरी ते भविष्यासाठी धोक्याचा इशारा आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Australia Burqa Ban: ‘संसदेत बुरख्याविरुद्ध निषेध…’ आणि सेलिब्रिटी बनली ‘ही’ ऑस्ट्रेलियन खासदार, काय आहे संपूर्ण प्रकरण?
या साऱ्याचा परिणाम फक्त म्यानमारपुरता मर्यादित नाही. दक्षिण आणि आग्नेय आशियामधील अनेक देशांसमोर आता वाढत्या ड्रग्ज तस्करीचे आणि व्यसनाधीनतेचे गंभीर आव्हान उभे राहत आहे. संयुक्त राष्ट्रे आणि आंतरराष्ट्रीय संस्थांसाठी ही बाब केवळ गुन्हेगारीच नाही तर मानवी, सामाजिक आणि आर्थिक संकटाचा प्रश्न बनली आहे. त्यामुळे येत्या काळात म्यानमारमधील परिस्थितीवर संपूर्ण जगाचे लक्ष केंद्रित राहणार आहे.
Ans: UNODC च्या ताज्या अहवालानुसार सध्या म्यानमार आघाडीवर आहे.
Ans: गृहयुद्ध, गरिबी, असुरक्षितता आणि वाढत्या अफूच्या किमती ही प्रमुख कारणे आहेत.
Ans: बेकायदेशीर ड्रग्ज तस्करी, व्यसनाधीनता आणि आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी वाढू शकते.
