युद्ध की रणनीती? युक्रेनने युद्धासाठी मांडला आहे बुद्धिबळाचा डाव ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
Game of Ukraine: रशिया-युक्रेन युद्धात कोणत्याही प्रकारे सामील असलेल्या सर्व लोकांना त्यात त्यांचे स्वतःचे फायदे आणि तोटे दिसत आहेत. या युद्धाचा परिणाम काय होईल हे कोणालाच माहीत नाही, पण मानवतेसाठी हे मोठे संकट असू शकते. रशिया आणि युक्रेनमध्ये युद्ध सुरू आहे. ही केवळ शस्त्रांची लढाई नाही, तर एक मोठा खेळ आहे ज्यामध्ये युक्ती आहे. याला “युक्रेनचा खेळ” म्हटले तर काहीही चुकीचे होणार नाही. या खेळात प्रत्येक देश आपापली वाटचाल करत आहे. रशिया आणि युक्रेनमध्ये युद्ध सुरू आहे. ही केवळ शस्त्रांची लढाई नाही, तर एक मोठा खेळ आहे ज्यामध्ये युक्ती आहे. याला “युक्रेनचा खेळ” म्हटले तर काहीही चुकीचे होणार नाही. या खेळात प्रत्येक देश आपापली वाटचाल करत असतो आणि आपल्या फायद्याचा विचार करत असतो.
रशिया-युक्रेन संकट समजून घेण्यासाठी केवळ युद्धभूमीकडे पाहणे पुरेसे नाही. हा एक बुद्धिबळाचा पट आहे, जिथे प्रत्येक पाऊल विचारपूर्वक टाकले जाते. या संकटात “राजकीय डावपेच” सर्वात महत्वाचे आहेत. याचा अर्थ एखाद्या देशाने आपला मुद्दा मांडला पाहिजे, परंतु त्याच्याशी काही युक्ती खेळली जात आहे हे दुसऱ्या देशाने समजू नये. सत्य समोर ठेवून या हालचाली केल्या जाऊ शकतात. कधी कधी भावनांची मदत घेतली जाते. किंवा अशा गोष्टी बोलल्या जातात ज्या प्रत्येकाला योग्य वाटतात.
प्रश्न असा आहे की युक्रेनचे अध्यक्ष व्होलोडिमिर झेलेन्स्की यांनी असे डावपेच वापरले आहेत का? त्याने अमेरिका आणि रशियाशी हुशारीने खेळले का? सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, झेलेन्स्की हे बहुधा करत आहे. तो आपला देश वाचवण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न करत आहे. याशिवाय ते छुप्या पद्धतीने आपली ताकदही वाढवत आहेत. हा असा खेळ आहे ज्यामध्ये प्रतिस्पर्ध्याला फसवता येते. प्रत्येक देश स्वत:चा विजयाचा मार्ग शोधत असतो. युक्ती हे या युद्धाचे सर्वात मोठे शस्त्र बनले आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : फ्रान्स रशियासोबत आण्विक युद्धाच्या तयारीत; हायपरसॉनिक सुपर राफेल सज्ज
झेलेन्स्कीवर ट्रम्प आणि व्हॅन्सचा दबाव
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि त्यांचे साथीदार जेडी व्हॅन्स यांनी युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष झेलेन्स्की यांच्यासोबत खास युक्ती खेळली. युक्रेनला शांतता करार करण्यास भाग पाडण्याचा त्यांचा प्रयत्न होता. पण असा करार जो अमेरिकेसाठी फायदेशीर आहे. तर दुसरीकडे आणखी एक गोष्ट समोर येते. युक्रेनमध्ये खनिजांची प्रचंड संपत्ती आहे. या खजिन्यावर ट्रम्प आणि वन्स यांची नजर होती. दबाव आणून त्याला हे साध्य करायचे होते. यासाठी त्यांनी उघडपणे झेलेन्स्की यांच्यावर टीका केली. जगासमोर त्याची शक्ती कमी करण्याचा प्रयत्न केला. अमेरिकेचा पाठिंबा आता कमी होऊ शकतो, असेही संकेत दिले आहेत.
या हालचालीचा परिणाम दुतर्फा झाला. झेलेन्स्कीवर दबाव वाढला आणि त्याचा फायदा रशियाला झाला. ट्रम्प यांची ही रणनीती स्पष्ट होती. त्याला अमेरिका मजबूत करायची होती. त्यासाठी त्यांनी युक्रेनला कमकुवत करण्यास मागेपुढे पाहिले नाही. ही एक जाणीवपूर्वक चाललेली चाल होती, ज्यामध्ये अमेरिकेचे हित सर्वांपेक्षा वरचढ ठेवण्यात आले होते. ट्रम्प आणि व्हॅन्सच्या या रणनीतीमुळे खेळ अधिक गुंतागुंतीचा झाला.
ट्रम्प यांची बदलती वृत्ती
या खेळात ट्रम्प यांचा दृष्टिकोन वारंवार बदलताना दिसत होता. सुरुवातीला त्यांनी झेलेन्स्कीवर जोरदार टीका केली. त्यांनी त्याला “हुकूमशहा” देखील म्हटले. मात्र रशियाचे नेते व्लादिमीर पुतिन यांच्यासाठी त्यांनी असे काहीही सांगितले नाही. ट्रम्प वारंवार शांततेबद्दल बोलत होते. त्याला युक्रेन आणि रशियामध्ये करार हवा होता. त्यासाठी युक्रेनला रशियाला काही जमीन द्यावी लागेल, असा विश्वासही त्यांनी व्यक्त केला. तरीही रशियाने हल्ला केला तर काय होईल, असे विचारले असता, ट्रम्प यांनी प्रश्न टाळला. एकदा त्याने प्रश्न विचारणाऱ्याला घाबरवलेही. तुम्हाला धोका असू शकतो असे सांगितले.
ट्रम्प यांची शैली ही बार्गेनिंगची होती. त्यांनी अमेरिकेचे हित प्रथम ठेवले. असे दिसते की तो रशियाच्या विचारांशी सुसंगत होता, ज्याला नाटोला कमकुवत करायचे होते. ट्रम्प यांची ही वृत्ती स्पष्टपणे दिसून येत होती. त्याला कोणत्याही किंमतीत आपला देश अव्वल ठेवायचा होता. झेलेन्स्कीचा अपमान करणे आणि पुतीन यांना मवाळ भूमिका देणे हा त्यांच्या रणनीतीचा भाग होता.
रशियाचे भौगोलिक स्थान
रशियाच्या कृती समजून घेण्यासाठी, त्याच्या मातीकडे पाहणे आवश्यक आहे. प्रसिद्ध लेखक रॉबर्ट डी. कॅप्लान यांच्या “रिव्हेंज ऑफ जिओग्राफी” या पुस्तकाबद्दल बोलूया. तो म्हणतो की रशियाची भूमी त्याला भाग पाडते. त्याचा पश्चिम भाग मोकळा आणि कमकुवत आहे. त्याची सर्व शक्ती तिथे आहे. त्याचा पैसा आणि सरकार आहे. पण तो भाग सुरक्षित नाही. त्यामुळे रशियाला आपल्या जवळच्या देशांवर कब्जा करावा लागतो. युक्रेन हा त्याचा शेजारी आहे. रशियाला त्याला स्वतःजवळ ठेवायचे आहे.
ही केवळ पुतिन यांची इच्छा नाही. ही रशियाची जुनी गरज आहे. त्याला भीती वाटते की शत्रू त्याच्याकडे येतील. त्यामुळे युक्रेनमध्ये युद्ध सुरू झाले. रशियाला आपली सुरक्षा मजबूत करायची आहे. हा त्याच्या रणनीतीचा मोठा भाग आहे. या खेळात रशियाची भूमी हे त्याचे सर्वात मोठे कारण ठरत आहे.
अमेरिकेचा दुहेरी खेळ
विशेषत: ट्रम्प यांच्या काळात अमेरिकेच्या धोरणात गोंधळ असल्याचे दिसते. तो संयुक्त राष्ट्रात रशियाबद्दल वाईट बोलत असे. पण काही बाबतीत तो रशियाच्या पाठीशी उभा असल्याचे दिसत होते. असे का घडले? ट्रम्प यांना अमेरिकेचा पैसा आणि शक्ती वाढवायची आहे, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. त्यांच्याकडे राष्ट्रवादी विचार आहे. लोक म्हणतात की ट्रम्प यांनी व्यावसायिकाप्रमाणे विचार केला. त्यांनी देशाच्या अर्थव्यवस्थेला प्रथम स्थान दिले. संयुक्त राष्ट्रात रशियाविरुद्ध मवाळ भूमिका स्वीकारली.
कदाचित युक्रेनवर दबाव आणण्याचा त्यांचा हा डाव असावा. ट्रम्प यांना अमेरिकेचे मित्र बदलायचे होते. ही त्याची मोठी रणनीती होती. त्याला जग आपल्या पद्धतीने चालवायचे होते. या दुहेरी खेळाने सर्वांनाच चकित केले. पण ट्रम्प यांच्यासाठी हे सर्व विचारपूर्वक होते. त्याला अमेरिकेला कोणत्याही परिस्थितीत पुढे ठेवायचे होते.
देशाचे हित प्रथम येते
जुन्या विचारानुसार देशाच्या हितासाठी योग्य आणि अयोग्य असा भेद करू नये. राज्यकर्ते कठोर असले पाहिजेत. ट्रम्प यांनीही तेच केले. तो झेलेन्स्कीवर कठोर होता. शांतता करार हवा होता. जरी युक्रेनला कमी स्वातंत्र्य असले तरी ते ठीक होते. अमेरिकेचा फायदा त्यांच्यासाठी सर्वात मोठा होता. जुने नियम मोडल्याने त्याला काही फरक पडला नाही. ट्रम्प भावनांनी प्रेरित नव्हते. त्याच्यासाठी मैत्री महत्त्वाची नव्हती. त्याला फक्त आपल्या देशाचा विजय हवा होता. हा कडक विचार हाच त्यांच्या धोरणाचा आधार होता.
झेलेन्स्कीची हुशारी
झेलेन्स्की या खेळात मागे नाही. अमेरिकेने त्याच्यावर दबाव आणला. ट्रम्प यांनी त्यांचा अपमान केला. पण झेलेन्स्कीने ते आपल्या फायद्यात बदलले. युक्रेनमधील लोक त्याला सामील झाले. आम्ही लढू असे सर्वांनी सांगितले. युरोपीय देशांनी मदतीचा हात पुढे केला. शस्त्रे दिली, पैसे दिले. युक्रेनियन सैनिकांनी घोषित केले – “आम्ही मागे हटणार नाही.” झेलेन्स्की युरोपच्या एकतेवर अवलंबून आहे. युरोपला युक्रेनची गरज आहे. अमेरिका कमी मदत करेल असे त्यांना वाटते. यामुळे नाटो कमकुवत होईल. नाटोला भीती वाटेल की रशिया पुढे जाईल. मग युक्रेनला लवकरच नाटोमध्ये स्थान मिळू शकते. ही त्याची हुशारी चाल आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : पाकिस्तानच्या अस्तित्वाला धोका! बलुच हल्ल्यानंतर लष्करप्रमुखांनी शाहबाज सरकारविरुद्ध पुकारले युद्ध
येणारा काळ काय घेऊन येईल?
या संकटाचे मोठे परिणाम होऊ शकतात. हे अमेरिकेसाठी कठीण असू शकते. ही ट्रम्प यांची बार्गेनिंगची शैली होती. यामुळे युरोपशी संबंध बिघडू शकतात. नाटो कमकुवत होऊ शकते. युरोपियन युनियनसोबतच्या व्यापारावर परिणाम होऊ शकतो. युरोप आता आपली ताकद वाढवेल. जर्मनी हे करत आहे. त्याचा अमेरिकेवरील विश्वास उडत चालला आहे. तो आपले सैन्य मजबूत करेल. रशियासाठी, सर्वकाही युक्रेनवर अवलंबून आहे. पुतिन यांना त्यांचे ध्येय साध्य करायचे आहे. त्याला जग बदलायचे आहे. जुना सोव्हिएत प्रभाव परत आणण्याचे त्याचे स्वप्न आहे. हा एक गुंतागुंतीचा खेळ असल्याचे सूत्रांचे म्हणणे आहे. प्रत्येक देशाला आपली ताकद दाखवायची असते. पैसा आणि सुरक्षा गरजा परिणाम निश्चित करतील. अद्याप काहीही स्पष्ट नाही.
रशिया-युक्रेन संकट म्हणजे युक्तीचा खेळ आहे. यामध्ये प्रत्येकाला आपला विजय हवा आहे. झेलेन्स्की आपला देश वाचवण्यासाठी स्मार्ट खेळत आहे. ट्रम्प अमेरिकेचे हित प्रथम ठेवायचे. त्यांचे धोरण कठोर होते. पुतीन यांना रशियाची ताकद वाढवायची आहे. युरोप स्वतःचा विचार करत आहे. त्याला त्याची सुरक्षा हवी आहे. हा खेळ बराच काळ चालेल. याकडे जगाचे लक्ष आहे. प्रत्येक हालचाली मोजल्या जातात. पुढे काय होणार हे काळच सांगेल. सध्या युद्ध आणि फसवणूक सुरू आहे. प्रत्येक देश स्वतःच्या फायद्याचा विचार करत असतो. हे संकट जग बदलू शकते.