GST 2.0 लवकरच होणार लागू, काय होणार स्वस्त (फोटो सौजन्य - iStock)
वस्तू आणि सेवा कर (GST) लागू झाल्यानंतर आठ वर्षांनी, केंद्र सरकार GST 2.0 लागू करण्याची तयारी करत आहे. त्याचा उद्देश सामान्य लोक आणि व्यावसायिकांचे जीवन सोपे करणे आणि कराचा भार कमी करणे आहे.
सरकार GST च्या रचनेत मोठा बदल करणार आहे. या अंतर्गत, बहुतेक वापरल्या जाणाऱ्या वस्तूंवर 5% आणि उर्वरित वस्तूंवर 18% कर लादण्याचा प्रस्ताव आहे. सध्या, 12% आणि 28% च्या कर स्लॅब रद्द करण्याची योजना आहे. तसेच, मार्चमध्ये भरपाई उपकर (compensation cess) देखील बंद केला जाईल. ‘Sin Goods’ म्हणजेच तंबाखूसारख्या हानिकारक गोष्टींवर 40% कर लादण्याचा प्रस्ताव आहे.
अनेक गोष्टी होणार स्वस्त
टाईम्स ऑफ इंडियाच्या वृत्तानुसार, अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, अन्नपदार्थ, औषधे, वैद्यकीय उपकरणे, स्टेशनरी, शैक्षणिक वस्तू आणि केसांचे तेल आणि टूथब्रश यासारख्या दैनंदिन वापराच्या वस्तूंवर कोणताही कर आकारला जाणार नाही किंवा ५% कर आकारला जाईल. यामुळे या वस्तू खूपच स्वस्त होतील. जॅम, फ्रूट जेली, फळांचा रस, पॅकेज्ड नारळ पाणी इत्यादी वस्तूंवरी करदेखील कमी होऊ शकतात.
त्याच वेळी, मध्यमवर्गीय लोक वापरत असलेल्या वस्तू, जसे की AC, TV आणि फ्रिज, १८% स्लॅबमध्ये ठेवल्या जातील. तथापि, सरकार ऑटोमोबाईल आणि सिमेंटवर कसा कर लावेल याबद्दल अद्याप कोणतीही माहिती नाही. सध्या त्यांच्यावर २८% कर आकारला जात आहे.
विम्यातही सवलत मिळू शकते
आरोग्य आणि मुदत विम्यावरील जीएसटी कमी करण्याची योजनादेखील आहे. यावर गेल्या अनेक महिन्यांपासून विचार सुरू आहे. विम्यासोबतच ऑटोमोबाईल, आरोग्य, हस्तकला, कृषी उत्पादने, कापड, खते आणि अक्षय ऊर्जा यासारख्या क्षेत्रांवरही विशेष लक्ष दिले जाईल असे सांगण्यात आले आहे.
अनेक समस्या दूर होतील
कर स्लॅबमध्ये कपात केल्याने, नमकीन, पराठे, बन आणि केक यासारख्या वस्तूंवरील वेगवेगळ्या करांची समस्या संपेल. कारण, वेगवेगळ्या वस्तू बनवण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या साहित्यांवर वेगवेगळे कर आकारले जातात. सरकारने सांगितले की हिरे आणि दागिन्यांवर ०.२५% आणि दागिन्यांवर ३% विशेष कर सुरू राहील. यामुळे या उद्योगांना चालना मिळेल.
GST संकलनात मोठी वाढ! वर्षभरात देशाच्या तिजोरीत नेमकी किती पडली भर? महाराष्ट्र अव्वल स्थानी
सरकारची योजना काय आहे?
एका सरकारी अधिकाऱ्याच्या म्हणण्यानुसार, ‘आम्ही एक अतिशय सोपा, चांगल्या प्रकारे सुधारीत, पुढील पिढीसाठी GST प्रस्तावित केला आहे.’ ते पुढे म्हणाले, ‘१२% आणि २८% स्लॅबमध्ये येणाऱ्या बहुतेक गोष्टींवरील कर दर कमी केल्याने कराचा बोजा कमी होईल.’ १२% स्लॅबमध्ये येणाऱ्या सामान्यतः वापरल्या जाणाऱ्या ९९% वस्तू ५% स्लॅबमध्ये आणण्याची योजना आहे. काही गोष्टी १८% स्लॅबमध्ये ठेवल्या जातील.
हे बदल कधी लागू केले जातील?
जीएसटी कौन्सिलकडून मंजुरी मिळाल्यानंतर हे बदल लागू केले जातील. यामुळे २०१७ पासून सुरू असलेली किरकोळ बदलांची प्रक्रिया संपेल. पूर्वी मंत्री प्रत्येक बैठकीत काही बदल करत असत. या बदलांमुळे सरासरी कर दर ११.६% पर्यंत खाली आला होता, जो आता आणखी कमी केला जाईल.