फोटो सौजन्य- istock
हिंदू धर्मात दर महिन्याला अनेक उपवास आणि सण आहेत. यापैकी एक म्हणजे गुढीपाडवा. गुढीपाडवा हा सण हिंदू धर्मात विशेष मानला जातो. हा सण दरवर्षी चैत्र महिन्यातील शुक्ल पक्षातील प्रतिपदा तिथीला साजरा केला जातो. हिंदू नववर्षाची सुरुवात गुढीपाडव्यापासून होते. हा सण देशभरात मोठ्या आनंदात साजरा केला जातो. हा सण विशेषतः महाराष्ट्रात साजरा केला जातो. महाराष्ट्रात गुढीपाडव्याला एक वेगळाच उत्सव असतो. अशा परिस्थितीत या वर्षी गुढीपाडव्याचा सण कधी साजरा होणार हे जाणून घेऊया. तसेच त्याच्या पूजेचा शुभ मुहूर्त कोणता?
हिंदू कॅलेंडरनुसार, यावर्षी चैत्र महिन्यातील शुक्ल पक्षातील प्रतिपदा तिथी 29 मार्च रोजी दुपारी 4.27 वाजता सुरू होत आहे. ही तारीख दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच रविवार, 30 मार्च रोजी दुपारी 12:49 वाजता संपेल. हिंदू धर्मात उदय तिथी वैध आहे. अशा परिस्थितीत, उदय तिथीनुसार, यावर्षी गुढीपाडवा रविवार, 30 मार्च रोजी साजरा केला जाणार आहे. या दिवशी पूजाही केली जाईल.
गुढीपाडव्याच्या दिवशी सर्वप्रथम ब्रह्म मुहूर्तावर उठून स्नान करावे. यानंतर संपूर्ण घर स्वच्छ करावे. त्यानंतर घराच्या मुख्य प्रवेशद्वारावर आंब्याच्या पानांची तोरण लावावी. रांगोळी काढावी. त्यानंतर घराच्या काही भागात गुढी उभारावी. गुढीपाडव्याच्या दिवशी ब्रह्माजींची संपूर्ण कुटुंबासह विधीनुसार पूजा करावी. देवी मातेची पूजा करावी. गुढी उभारल्यानंतर भगवान विष्णूची पूजा करावी.
गुढीपाडव्याच्या सणाला निश्चितच धार्मिक महत्त्व आहे. याशिवाय हा सण जीवनातील शुभ आणि समृद्धीचे प्रतीकही मानला जातो. गुढीपाडव्याच्या दिवशी घरोघरी गुढी उभारली जाते. ते समृद्धीचे प्रतीक आहे. गुढीपाडव्यापासून चैत्र नवरात्रीला सुरुवात होते. ब्रह्मदेवाने गुढीपाडव्याला विश्वाची निर्मिती केल्याचे पौराणिक कथेत सांगितले आहे. त्यामुळेच या दिवशी ब्रह्मदेवाच्या पूजेचेही विशेष महत्त्व मानले जाते.
पौराणिक कथेनुसार, ब्रम्हदेवाने याच दिवशी सृष्टीची निर्मिती केली, असा समज आहे. त्यामुळे हा सण मराठी महिन्याची नवीन वर्षाची सुरुवात म्हणून मानले जाते आणि पंचांगानुसार, हा दिवस अत्यंत शुभ मानला जातो. प्रभू श्रीरामाने रावणावर पराभव करुन विजय मिळवला आणि अयोध्येत परतले त्याच्या विजयानंतर त्याचे स्वागत करण्यासाठी गुढी उभारली गेली अशी समजूत आहे.
याव्यक्तिरिक्त एका पौराणिक कथेनुसार, गुढीपाडव्याच्या दिवशी सम्राट शालिवाहन याने हूणांचा पराभव करुन आपले राज्य स्थापन करुन शालिवाहन शक सुरु केले. त्यादिवशी चैत्र शुद्ध प्रतिपदेचा दिवस होता.
(टीपः धर्म, ज्योतिष, वास्तू, फेंगशुई इत्यादी विषयांवरील लेख/ बातम्या केवळ वाचकांच्या माहितीसाठी आहेत. यासंबंधी कोणताही प्रयोग करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला आवश्यक आहे. आमचे उद्दिष्ट फक्त वाचकांना माहिती देणे आहे. Navrashtra या तथ्यांची पुष्टी करु शकत नाही)
