शांतता आणि विकासासाठी जागतिक विज्ञान दिन 2024, जाणून घ्या कशी झाली या खास दिवसाची सुरुवात ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
दरवर्षी 10 नोव्हेंबरला ‘शांतता आणि विकासासाठी जागतिक विज्ञान दिन’ साजरा केला जातो. या दिवसाचा मुख्य उद्देश म्हणजे विज्ञान आणि त्याच्या विकासाशी संबंधित जनजागृती करणे. विज्ञान हे मानवजातीच्या प्रगतीचे एक महत्त्वाचे साधन आहे आणि त्याच्या मदतीने समाजात शांतता आणि विकास घडवता येऊ शकतो. या दिनानिमित्त प्रत्येक वर्षी ठराविक थीम ठरवली जाते, जी त्या वर्षीच्या विज्ञान दिनाच्या मुख्य मुद्द्याला केंद्रस्थानी ठेवते.
जागतिक विज्ञान दिनाचा इतिहास
‘शांतता आणि विकासासाठी जागतिक विज्ञान दिन’ याची सुरुवात 1999 मध्ये बुडापेस्ट येथे झालेल्या जागतिक विज्ञान परिषदेच्या अनुषंगाने झाली. या परिषदेच्या माध्यमातून संयुक्त राष्ट्र शैक्षणिक, वैज्ञानिक आणि सांस्कृतिक संघटना (UNESCO) ने विज्ञानाच्या महत्त्वाच्या फायद्यांची जनजागृती करण्याचे आवाहन केले. विज्ञानाच्या माध्यमातून जागतिक स्तरावर समाजाच्या समस्यांवर उपाय शोधले जावेत, विज्ञानाच्या संशोधनात गुंतवणूक वाढावी आणि प्रत्येक देशात वैज्ञानिक शोधांचा वापर समाजाच्या हितासाठी केला जावा, अशी त्यामागील भूमिका होती.
जागतिक विज्ञान दिनाचे उद्दिष्ट
शांतता आणि विकासासाठी जागतिक विज्ञान दिनाचे उद्दिष्ट म्हणजे समाजातील प्रत्येक घटकाला विज्ञान क्षेत्रातील घडामोडींची माहिती देणे आणि समाजाला विज्ञानाच्या फायद्यांची जाणीव करून देणे. विज्ञान हे केवळ तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यापुरते मर्यादित नसून ते एक विचार करण्याची पद्धत आहे, जी समाजाच्या सर्वांगीण विकासाला चालना देते. त्यामुळे विज्ञान आणि त्यातील संशोधकांची भूमिका समाजाच्या प्रगतीसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. विज्ञानाद्वारे आपल्या जीवनातील अनेक समस्या सोडवल्या जातात, याची माहिती लोकांना देणे आणि त्यासंबंधी जनजागृती करणे हे या दिनाचे महत्त्वाचे उद्दिष्ट आहे.
शांतता आणि विकासासाठी जागतिक विज्ञान दिन 2024 ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
विज्ञान दिनाचे महत्त्व
विज्ञानाचे महत्त्व समाजाच्या शाश्वत विकासासाठी अनन्यसाधारण आहे. जागतिक विज्ञान दिनाद्वारे लोकांमध्ये विज्ञानाच्या उपयोगितेबद्दल जागरूकता निर्माण केली जाते. समाजातील शाश्वत आणि शांततापूर्ण वातावरणासाठी विज्ञानाचा वापर आवश्यक आहे. हा दिवस राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर विज्ञानातील एकता निर्माण करण्यासाठी मदत करतो. विविध देश एकत्र येऊन विज्ञानाच्या साहाय्याने जागतिक समस्यांचे समाधान करण्यासाठी एकत्रित प्रयत्न करतात. तसेच, समाजाच्या हितासाठी विज्ञानातील संशोधनाला प्रोत्साहन देऊन सामाजिक विकासाला चालना मिळते.
हे देखील वाचा : CJI चंद्रचूड यांना निवृत्तीनंतर मिळणार ‘या’ सुविधा; जाणून घ्या काय आहेत नियम
विज्ञान दिनाच्या उपक्रमांमधून साधले जाणारे उद्देश
विज्ञान दिनाच्या माध्यमातून समाजाच्या विविध स्तरांवर अनेक उपक्रम राबवले जातात. यामध्ये शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये विद्यार्थ्यांना विज्ञानाचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी कार्यशाळा, प्रदर्शन, चर्चासत्रे इत्यादींचे आयोजन केले जाते. वैज्ञानिक संशोधन, जागतिक गरजांची पूर्तता, आणि शाश्वत विकासाची संकल्पना यांची माहिती दिली जाते. जागतिक शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी विज्ञानाचा वापर कसा करता येईल, याविषयी विविध व्याख्याने घेतली जातात.
हे देखील वाचा : चीनचे कुटील चाळे सुरूच; असे ‘अस्त्र’ तयार केले जे पृथ्वीपासून अंतराळापर्यंत अराजकता माजवणार
निष्कर्ष
‘शांतता आणि विकासासाठी जागतिक विज्ञान दिन’ साजरा करण्याचा उद्देश समाजात विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचे महत्त्व अधोरेखित करणे हा आहे. वैज्ञानिक शोध आणि संशोधनातून समाजात नवनवीन परिवर्तन घडते. विज्ञानाद्वारे समाजाची वाढ आणि विकास घडवून आणण्यासाठी समाजाला विज्ञानाच्या फायद्यांची जाणीव करून देणे गरजेचे आहे. या दिवसाच्या निमित्ताने आपल्याला विज्ञानाच्या उपयुक्ततेची जाणीव होत असते आणि समाजात विज्ञानाबद्दल आदर वाढतो.