India-Sri Lanka: 'नेबरहूड फर्स्ट' धोरणाची नवी पायरी; नौदल प्रमुख दिनेश त्रिपाठींचा श्रीलंका दौरा, 'या' मुद्द्यांवर होणार चर्चा ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
भारतीय नौदल प्रमुख अ‍ॅडमिरल दिनेश के. त्रिपाठी २२ ते २५ सप्टेंबर दरम्यान श्रीलंकेच्या अधिकृत दौऱ्यावर असतील.
या भेटीत सागरी सुरक्षा, नौदल सहकार्य आणि प्रादेशिक स्थिरता यावर चर्चा होणार आहे.
अ‍ॅडमिरल त्रिपाठी १२ व्या गॅले डायलॉगमध्ये सहभागी होऊन आंतरराष्ट्रीय मंचावर भारताचा दृष्टिकोन मांडतील.
Neighbourhood First policy : भारतीय नौदल प्रमुख अ‍ॅडमिरल दिनेश के. त्रिपाठी यांचा श्रीलंका दौरा फक्त एक औपचारिक भेट नाही, तर हा हिंद महासागर क्षेत्रात भारत-श्रीलंका भागीदारी अधिक मजबूत करण्याचा ठोस संदेश आहे. २२ ते २५ सप्टेंबर या चार दिवसांच्या अधिकृत भेटीदरम्यान भारताची “शेजारी प्रथम” (Neighbourhood First) आणि “सुरक्षा व विकास सर्वांसाठी” (SAGAR – Security and Growth for All in the Region) ही दोन महत्त्वाची धोरणे प्रत्यक्षात कशी कार्यान्वित होतात, याचे जगाला दर्शन घडणार आहे.
आज हिंद महासागर फक्त व्यापाराचा मार्ग राहिलेला नाही, तर जागतिक राजकारणाचा केंद्रबिंदू बनला आहे. चीनसारखे देश या क्षेत्रात आपली पकड वाढवत असताना भारताने आपल्या सागरी भागीदारांसोबत अधिक दृढ नाते जोडणे आवश्यक झाले आहे. अशा वेळी भारतीय नौदल प्रमुखांचा हा दौरा धोरणात्मक दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाचा ठरतो.
भारत आणि श्रीलंका यांचे संबंध केवळ भूगोलापुरते मर्यादित नाहीत. संस्कृती, व्यापार, लोकसंपर्क, धर्म आणि सुरक्षेचे हित या साऱ्यांनी दोन्ही देशांचे नाते एकमेकांशी घट्ट विणले आहे. श्रीलंका भारताच्या “पहिल्या रेषेतील शेजारी” देशांपैकी एक आहे. त्यामुळे सागरी सुरक्षेच्या दृष्टीनेही भारत-श्रीलंका सहकार्याला जागतिक पातळीवर विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. अलीकडील काही वर्षांत या दोन देशांनी अनेक संयुक्त नौदल सराव केले, माहितीची देवाणघेवाण केली आणि आपत्ती व्यवस्थापन क्षेत्रात सहकार्य केले. अ‍ॅडमिरल त्रिपाठींचा दौरा या सहकार्याला आणखी गती देणारा ठरेल, अशी अपेक्षा व्यक्त केली जात आहे.
हे देखील वाचा : Shardiya Navratri: ‘याच’ पर्वतावर देवी भवानीने केला होता महिषासुराचा वध; आजही केली जाते ‘या’ ठिकाणी त्या राक्षसाची पूजा
या भेटीतील एक महत्त्वाचा टप्पा म्हणजे अ‍ॅडमिरल त्रिपाठींचा “१२ वा गॅले डायलॉग” या आंतरराष्ट्रीय परिषदेत सहभाग. हा मंच सागरी सुरक्षा, समुद्री कायदे, दहशतवादविरोधी उपाययोजना, तसेच हिंद महासागर क्षेत्रातील स्थैर्य यावर विचारमंथनासाठी ओळखला जातो. भारतीय नौदल प्रमुख या परिषदेत भारताचा दृष्टिकोन मांडतील. विशेषतः “मुक्त, सुरक्षित आणि समावेशक हिंद महासागर” ही भारताची भूमिका जगासमोर स्पष्ट करण्यात येईल. यामुळे भारताला प्रादेशिक पातळीवर एक जबाबदार आणि स्थिर शक्ती म्हणून मान्यता मिळते.
Adm Dinesh K Tripathi, #CNS, is on a four-day official visit to #SriLanka from 22 – 25 Sep 25.
The visit reaffirms India’s commitment to strengthening partnerships in the #IndianOceanRegion, with focus on enhancing #NavalCooperation, bolstering #MaritimeSecurity, and promoting… pic.twitter.com/rLufVvmDu9
— SpokespersonNavy (@indiannavy) September 22, 2025
credit : social media
भारतीय नौदलाने अलीकडेच श्रीलंकेच्या पश्चिम नौदल क्षेत्रातील कमांडर रिअर अ‍ॅडमिरल एस. जे. कुमारा यांच्याशी बैठक घेतली होती. त्या वेळी द्विपक्षीय नौदल सहकार्य वाढवण्याबाबत चर्चा झाली. त्याच धर्तीवर अ‍ॅडमिरल त्रिपाठींच्या दौऱ्यात अधिक ठोस पावले उचलली जातील. संयुक्त सराव, माहिती शेअरिंग, सागरी चाचण्या आणि दहशतवादविरोधी कार्यवाहीसाठी दोन्ही देश एकत्र काम करण्याच्या तयारीत आहेत. या सर्व उपक्रमांचा उद्देश हिंद महासागर क्षेत्र अधिक सुरक्षित आणि स्थिर ठेवणे आहे.
भारताने नेहमीच आपल्या शेजारी देशांसोबत सहकार्याची भूमिका स्वीकारली आहे. “नेबरहूड फर्स्ट” धोरणातून शेजारी देशांच्या सुरक्षेत भारताने आपली जबाबदारी मान्य केली आहे. श्रीलंका हा हिंद महासागरातील एक महत्त्वाचा केंद्रबिंदू असल्याने तिथे स्थैर्य टिकवणे भारतासाठी अत्यावश्यक आहे. याशिवाय, चीनची वाढती उपस्थिती, अवैध मासेमारी, सागरी चाचपणी, मादक पदार्थांची तस्करी आणि दहशतवादी हालचाली यांसारख्या अनेक सागरी धोक्यांना तोंड देण्यासाठी भारत-श्रीलंका सहकार्य निर्णायक ठरणार आहे.
एप्रिल २०२४ पासून भारतीय नौदलाचे २६ वे प्रमुख म्हणून अ‍ॅडमिरल दिनेश के. त्रिपाठी कार्यरत आहेत. त्यांनी या अल्पावधीतच अनेक देशांना भेटी देऊन भारताचे नौदल सहकार्य वाढवले आहे. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारतीय नौदल केवळ सामरिकच नव्हे तर मानवतावादी मोहिमेतही पुढे आले आहे. त्यांचा श्रीलंका दौरा म्हणजे या प्रवासातील आणखी एक महत्त्वाचे पाऊल असून, यामुळे भारत-श्रीलंका संबंध नव्या उंचीवर जातील, असा विश्वास तज्ञ व्यक्त करत आहेत.
हे देखील वाचा : US-India ties : भारत- अमेरिका संबंध निर्णायक टप्यावर; एस. जयशंकर-मार्को रुबियो आज आमनेसामने; काय अजेंडा?
भारतीय नौदल प्रमुखांचा श्रीलंका दौरा केवळ एक राजनैतिक कार्यक्रम नसून, हिंद महासागरात भारताच्या उपस्थितीचे, जबाबदारीचे आणि भागीदारीचे ठोस प्रतीक आहे. सागरी सुरक्षेचे वाढते महत्त्व, प्रादेशिक स्थैर्याची गरज आणि चीनसारख्या शक्तींना समतोल ठेवण्याचे आव्हान – या सर्व पार्श्वभूमीवर या दौऱ्याचे महत्त्व आणखी अधोरेखित होते. भारत-श्रीलंका मैत्री ही फक्त समुद्रापुरती मर्यादित नसून सांस्कृतिक, ऐतिहासिक आणि रणनीतिक अशा अनेक पातळ्यांवर विस्तारलेली आहे. त्यामुळे या दौऱ्यातील निर्णय दोन्ही देशांच्या भविष्यासाठी नवे क्षितिज खुले करतील, यात शंका नाही.
