SCO बैठकीत पुतिन-शी यांच्याशी मोदींची जवळीक पाहून अमेरिकेने म्हटले भारताशी संबंध ही २१ व्या शतकापासून ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
Modi-Xi-Putin trilateral meeting : चीनमध्ये सुरू असलेल्या शांघाय सहकार्य संघटनेच्या (SCO) बैठकीने यंदा जागतिक लक्ष वेधून घेतले आहे. या मंचावर भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी, रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन आणि चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग एकत्र दिसले. तीन महाशक्तींचे हे दृश्य जितके प्रतीकात्मक होते, तितकाच त्याचा जागतिक राजकारणावर परिणाम होणार हे स्पष्ट आहे.
याच बैठकीच्या पार्श्वभूमीवर अमेरिकेची प्रतिक्रिया विशेष महत्त्वाची ठरते. वॉशिंग्टनकडून भारताला अधिकृतरीत्या “२१ व्या शतकातील महत्त्वाचा भागीदार” म्हटले गेले आहे. परराष्ट्र विभागाने दिलेल्या या विधानाने भारत-अमेरिका संबंधांचा नवा आयाम समोर आणला आहे. मात्र, या सकारात्मक सूरांबरोबरच डोनाल्ड ट्रम्प यांचा गट मात्र भारतावर सतत टीका करत आहे. त्यामुळे अमेरिकेच्या राजकीय वर्तुळात भारताबाबतचे दोन वेगळे चित्र दिसत आहे.
अमेरिकेच्या परराष्ट्र विभागाने स्पष्टपणे सांगितले की, भारत आणि अमेरिका यांच्यातील संबंध केवळ धोरणात्मक नसून लोकांमधील खोल विश्वास आणि मैत्रीवर आधारित आहेत. संरक्षण क्षेत्रातील सहकार्य, विज्ञान-तंत्रज्ञान, नवोपक्रम आणि आर्थिक भागीदारी यांमुळे ही नाती सतत नवी उंची गाठत आहेत. वॉशिंग्टनने या सहकार्याला “२१ व्या शतकाची ओळख” असे म्हटले आहे. अमेरिकन दूतावासाने #USIndiaFWDforOurPeople या हॅशटॅगसह सोशल मीडियावर संदेश दिला आहे, ज्यात दोन्ही देशांचे भविष्य एकत्र बांधले जात असल्याचे प्रतिपादन करण्यात आले आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Dragon And Elephant : भारताचा मोठा राजनैतिक विजय! जगातील 10 शक्तिशाली देशांचा अमेरिकेविरोधात एकमुखी आवाज
मात्र या सकारात्मकतेसोबतच वेगळे चित्रही आहे. डोनाल्ड ट्रम्प यांचा गट भारतावर सतत आरोप करत आहे. माजी सल्लागार पीटर नवारो यांनी गेल्या आठवड्यात अनेकदा भारताविरोधात कठोर विधानं केली आहेत. २८ ऑगस्ट रोजी त्यांनी थेट असा दावा केला की रशिया-युक्रेन संघर्ष हा प्रत्यक्षात “मोदींचा युद्ध” आहे. त्यांच्या मते, भारत रशियाकडून स्वस्तात कच्चे तेल खरेदी करून ते शुद्ध करतो आणि जास्त किमतीत विकतो. त्यामुळे मिळणारा नफा रशियाच्या युद्धयंत्रणेला आर्थिक बळ देतो. २९ ऑगस्ट रोजी त्यांनी आणखी पुढे जाऊन भारताला “क्रेमलिनची मनी लॉन्ड्रिंग मशीन” असे संबोधले. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, भारतीय रिफायनरीज स्वस्त तेल विकून सामान्य लोकांवर भार टाकतात आणि अप्रत्यक्षपणे पुतिन यांच्या युद्धखजिन्याला सहाय्य करतात.
या पार्श्वभूमीवर ट्रम्प गटाने भारतावर कराचा दबाव टाकण्याची रणनीती अवलंबली आहे. सुमारे ५० टक्क्यांपर्यंतचा कर भारतावर लादला गेला असून त्यामागे रशियाकडून होणारी तेल खरेदी हा मुख्य मुद्दा असल्याचे सांगण्यात आले.
यातून स्पष्ट होते की अमेरिकेत सत्ताधाऱ्यांमध्ये भारताबाबत दोन वेगवेगळ्या धारणा तयार झाल्या आहेत
एकीकडे अधिकृत पातळीवर मैत्री आणि भविष्याच्या भागीदारीवर भर.
तर दुसरीकडे ट्रम्प कॅम्पकडून कठोर टीका आणि दबावाचे प्रयत्न.
भारत मात्र आपल्या राष्ट्रीय हितासाठी स्वयंपूर्ण परराष्ट्र धोरण राबवतो आहे. रशियाशी ऊर्जा क्षेत्रातले सहकार्य असो किंवा अमेरिकेशी संरक्षण व तंत्रज्ञान भागीदारी – दोन्ही संतुलित ठेवण्याचा प्रयत्न मोदी सरकार करत आहे. SCO मंचावर पुतिन आणि शी जिनपिंग यांच्यासोबत उभे राहणारे मोदी, तसेच अमेरिकेने भारताला “२१ व्या शतकाचा भागीदार” म्हटलेले, हे दृश्य जागतिक शक्ती संतुलनात भारताच्या वाढत्या भूमिकेचे प्रतीक आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : इजिप्तच्या वाळवंटात झळकली भारताची शौर्यगाथा; ‘Bright Star 2025’ मध्ये लष्कर, नौदल आणि हवाई दलाची दमदार कामगिरी
अमेरिकेतील वेगवेगळ्या गटांकडून येणारे हे संदेश भारतासाठी नवीन नाहीत. परंतु या वेळेस विशेष महत्त्वाचे असे आहे की जागतिक स्तरावर भारत आपली ओळख एक महत्त्वाचा केंद्रबिंदू म्हणून प्रस्थापित करत आहे. अमेरिका भारताला भविष्यातील “ग्लोबल की-पार्टनर” मानते, हे निश्चितच नवे पर्व उघडणारे ठरेल.
