दिल्लीत टॉमेटोचे भाव भिडले गगनाला (फोटो सौजन्य - iStock)
गेल्या महिन्यात आलेल्या ‘मोंथा’ चक्रीवादळामुळे देशातील टोमॅटो उत्पादक प्रदेशांमध्ये, विशेषतः आंध्र प्रदेश आणि कर्नाटकमध्ये मोठ्या प्रमाणात पिकांचे नुकसान झाले. या नुकसानीमुळे टोमॅटो पुरवठा साखळीत गंभीर बिघाड झाला, ज्याचा थेट परिणाम घाऊक आणि किरकोळ किमतींवर झाला. परिणामी, दिल्लीच्या अनेक भागात टोमॅटोचे दर प्रति किलो ८० रुपयांच्या पुढे गेले आहेत. ही वाढणारी महागाई रोखण्यासाठी, ग्राहक व्यवहार, अन्न आणि सार्वजनिक वितरण मंत्रालयाने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. अधिकाऱ्यांच्या मते, त्यांनी राष्ट्रीय सहकारी ग्राहक महासंघ (एनसीसीएफ) मार्फत ५२ रुपये प्रति किलो या अनुदानित दराने ‘जनता’ ब्रँडचे टोमॅटो विकण्यास सुरुवात केली आहे.
जनता टोमॅटो किती काळ विकले जातील?
मिंटच्या वृत्तानुसार, १ डिसेंबरपासून सुरू होणाऱ्या संसदेच्या हिवाळी अधिवेशनाच्या अगदी आधी सरकारचे हे पाऊल उचलण्यात आले आहे. एका सरकारी अधिकाऱ्याने नाव न सांगण्याच्या अटीवर सांगितले की, “आम्ही सर्व जीवनावश्यक वस्तूंच्या किमतींवर लक्ष ठेवतो आणि गरज पडल्यास हस्तक्षेप करतो. टोमॅटोची आवक वर्षाच्या या वेळी सामान्य असते, परंतु प्रमुख उत्पादक क्षेत्रांमध्ये पिकांच्या नुकसानीमुळे पुरवठा कमी झाला आहे आणि बाजारपेठ विस्कळीत झाली आहे. किमती ४०-५० रुपयांच्या प्रति किलोच्या आत येईपर्यंत जनता टोमॅटोची विक्री सुरू राहील.”
दिल्लीमध्ये व्हॅन कुठे तैनात करण्यात आल्या आहेत?
एनसीसीएफ दिल्ली-एनसीआरमधील कृषी भवन, बाराखंबा रोड, साकेत, मालवीय नगर, पटेल चौक, आरके पुरम, नेहरू प्लेस, रोहिणी, द्वारका आणि नोएडा यासारख्या अनेक प्रमुख ठिकाणी मोबाईल व्हॅन आणि काउंटरद्वारे दिल्लीमध्ये सवलतीच्या दरात टोमॅटो विकत आहे. शिवाय, महागाईपासून दिलासा देण्यासाठी, एनसीसीएफ कांदे स्वतंत्रपणे देखील विकत आहे, परंतु प्रति किलो १५ रुपयांना.
टोमॅटो अधिक महाग का झाले?
पिकांच्या नुकसानीमुळे, आंध्र प्रदेशातील चित्तूर जिल्ह्यातील मदनपल्ले प्रदेश आणि कर्नाटकातील कोलार-चिक्काबल्लापूर पट्ट्यासारख्या प्रमुख बाजारपेठांमध्ये उत्पादन आणि आवक कमी झाली आहे. कृषी मंत्रालयाच्या तिसऱ्या आगाऊ अंदाजानुसार, भारतातील टोमॅटो उत्पादन २०२४-२५ मध्ये गेल्या वर्षीच्या २१.३२ दशलक्ष टनांवरून १९.४६ दशलक्ष टनांपर्यंत कमी होण्याचा अंदाज आहे, ज्यामध्ये आंध्र प्रदेश आणि कर्नाटकचा वाटा अनुक्रमे अंदाजे १६% आणि १०% आहे. शेतकरी देखील या समस्येशी झुंजत आहेत.
कर्नाटक सरकारच्या एका वरिष्ठ फलोत्पादन अधिकाऱ्याच्या मते, अवकाळी पावसामुळे सुमारे ७६५ हेक्टर टोमॅटो पिकांचे नुकसान झाले आहे, तर राज्यात एकूण टोमॅटोची लागवड ३९,४७४ हेक्टर होती.
सरकारी आकडेवारी काय सांगते?
ग्राहक व्यवहार मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, २५ नोव्हेंबर रोजी दिल्लीत टोमॅटोची किरकोळ किंमत प्रति किलो ८० रुपये होती, जी गेल्या वर्षीच्या ४८ रुपये प्रति किलो होती, जी ६६.७% वाढली. कोलकातामध्ये ती ४०.४% वाढून प्रति किलो ७३ रुपये झाली, तर चेन्नईमध्ये ती ८७.५% वाढून प्रति किलो ७५ रुपये झाली.
त्याच मिंट अहवालानुसार, दिल्ली विद्यापीठातील अर्थशास्त्राचे सहाय्यक प्राध्यापक आभास कुमार यांनी स्पष्ट केले की, “ग्राहक अन्न किंमत निर्देशांकात टोमॅटोचे वजन सुमारे ०.६% आहे, त्यामुळे थोडीशी वाढ देखील अल्पकालीन अस्थिरता निर्माण करू शकते, जरी मुख्य महागाई मोठ्या प्रमाणात नियंत्रणात आहे.” दरम्यान, भारतीय कृषी संशोधन परिषदेचे (ICAR) माजी सहाय्यक महासंचालक बी.बी. सिंह यांचे मत आहे की, “हा प्रारंभिक हस्तक्षेप सरकारच्या चिंतेचे प्रतिबिंबित करतो की संसदेच्या अधिवेशनादरम्यान टोमॅटोच्या किमतीत तात्पुरती वाढ देखील राजकीय टीका होऊ शकते. डिसेंबरमध्ये आवक सामान्य होईपर्यंत केंद्र सरकारने पुरवठ्यावर बारकाईने लक्ष ठेवण्याची अपेक्षा आहे.” हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे की हा सरकारी उपक्रम सामान्य माणसाला तात्काळ दिलासा देण्यासाठी एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.
टोमॅटो पिकाच्या दरात वाढ! उत्पादक शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा; घाऊक बाजारात आवक वाढूनही वधारले भाव
स्वयंपाकघरात टोमॅटोचे पर्याय कोणते आहेत?
टोमॅटोच्या किमतींमध्ये वारंवार वाढ टाळण्यासाठी, तुम्ही तुमच्या स्वयंपाकघरात काही स्वस्त आणि पौष्टिक पर्यायांचा अवलंब करू शकता:
