फोटो सौजन्य - Social Media
परीक्षेचा काळ आला की अनेक विद्यार्थ्यांमध्ये तणाव, भीती आणि अस्वस्थता वाढताना दिसते. अभ्यास कितीही केला असला, तरी परीक्षेच्या दिवसांत मनावर दडपण येतेच. या अवस्थेला परीक्षा ताप असेही म्हणतात. थोडा ताण एकाग्रता वाढवण्यासाठी उपयोगी ठरतो, मात्र तो मर्यादेपेक्षा जास्त वाढला, तर अभ्यासावर आणि परीक्षेतील कामगिरीवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे परीक्षेच्या काळात तणाव कसा कमी करायचा, हे जाणून घेणे प्रत्येक विद्यार्थ्यासाठी आवश्यक आहे.
अभ्यासाची योग्य योजना तयार करा
परीक्षेच्या तयारीसाठी सर्वात आधी वास्तववादी अभ्यास योजना बनवणे गरजेचे आहे. आठवड्याची किंवा महिन्याची अभ्यास वेळापत्रक तयार करून दररोज कोणते विषय आणि कोणते धडे अभ्यासायचे, हे ठरवा. योजना करताना स्वतःच्या क्षमतेचा विचार करा. एकाच दिवशी खूप काही अभ्यासायचा ताण घेऊ नका. एकदा योजना तयार केल्यानंतर तिचे प्रामाणिकपणे पालन करा. नियोजनबद्ध अभ्यासामुळे शेवटच्या क्षणी होणारा गोंधळ आणि तणाव नक्कीच कमी होतो.
अॅक्टिव्ह लर्निंगचा अवलंब करा
फक्त वाचन करून अभ्यास पूर्ण होत नाही. अॅक्टिव्ह लर्निंग म्हणजे वाचलेले समजून घेणे, महत्त्वाचे मुद्दे स्वतःच्या शब्दांत लिहिणे आणि त्यावर विचार करणे. अभ्यास करताना नोट्स तयार करा, आकृत्या काढा किंवा मुद्देसूद लिहा. यामुळे विषय अधिक चांगल्या पद्धतीने लक्षात राहतो आणि आत्मविश्वास वाढतो. अॅक्टिव्ह पद्धतीने केलेला अभ्यास परीक्षेच्या वेळी आठवायला सोपा जातो.
चुकांचे विश्लेषण करा
“सराव माणसाला परिपूर्ण बनवतो” ही म्हण सर्वांनाच माहीत आहे. अभ्यास करताना किंवा चाचणी सोडवताना झालेल्या चुकांकडे दुर्लक्ष करू नका. त्या चुका का झाल्या, हे समजून घ्या आणि पुन्हा त्यावर काम करा. आठवड्याअखेरीस स्वतःचा आढावा घ्या आणि कोणत्या विषयात कमकुवतपणा आहे, हे ओळखा. चुकांमधून शिकणे हीच यशाची खरी गुरुकिल्ली आहे.
सराव प्रश्नपत्रिका सोडवा
परीक्षेचा ताण कमी करण्यासाठी मागील वर्षांच्या प्रश्नपत्रिका आणि सराव पेपर्स सोडवणे खूप उपयुक्त ठरते. यामुळे परीक्षेचा पॅटर्न समजतो, प्रश्नांचे स्वरूप कळते आणि स्वतःची तयारी किती आहे, याचा अंदाज येतो. वेळेच्या मर्यादेत पेपर सोडवण्याचा सराव केल्यास परीक्षेच्या दिवशी घाई होत नाही आणि वेळेचे योग्य व्यवस्थापन करता येते.
विश्रांती घेणेही तितकेच महत्त्वाचे
सतत अभ्यास केल्याने मेंदू थकतो. त्यामुळे ब्रेक घेणेही आवश्यक आहे. ३ ते ४ तास एकाग्रतेने अभ्यास केल्यानंतर थोडा वेळ विश्रांती घ्या. चालायला जाणे, हलका व्यायाम, संगीत ऐकणे किंवा थोडा वेळ शांत बसणे यामुळे मन ताजेतवाने होते. पुरेशी झोप आणि संतुलित आहारही तणाव कमी करण्यास मदत करतो.
योग्य नियोजन, सकारात्मक दृष्टिकोन आणि स्वतःवर विश्वास ठेवला, तर परीक्षेचा ताण नक्कीच कमी करता येतो. लक्षात ठेवा, परीक्षा आयुष्याचा एक भाग आहे, संपूर्ण आयुष्य नाही.
