फोटो सौजन्य - Social Media
राज्यातील फार्मसी कॉलेजांची संख्या गेल्या काही वर्षांत प्रचंड वेगाने वाढली आहे. २०२२-२३ मध्ये ३९६ कॉलेजेस असताना २०२५ पर्यंत ही संख्या ५३१ वर पोहोचली. विद्यार्थ्यांची मागणी स्थिर असताना पुरवठा मात्र अनियंत्रितपणे वाढल्याने अनेक कॉलेजांमध्ये प्रवेशासाठी विद्यार्थी मिळत नाहीत. यामुळे वाढत्या कॉलेजांची संख्या आणि घटणारी मागणी यामध्ये स्पष्ट तफावत निर्माण झाली आहे. तज्ज्ञांच्या मते, विद्यार्थ्यांची संख्या मर्यादित असताना दरवर्षी मोठ्या प्रमाणावर नवीन कॉलेजांना मान्यता देणे ही चुकीची धोरणात्मक दिशा ठरली आहे.
अनेक नवीन कॉलेजांमध्ये शिक्षणाच्या दर्जाबाबत गंभीर प्रश्नचिन्ह उपस्थित होत आहे. पायाभूत सुविधांचा अभाव, पात्र प्राध्यापकांची कमतरता, प्रयोगशाळांची अपुरी गुणवत्ता, तसेच बनावट कागदपत्रांच्या आधारावर मान्यता घेतल्याच्या तक्रारी मोठ्या प्रमाणात आहेत. परिस्थिती इतकी बिघडली की राज्य सरकारने हस्तक्षेप करत तंत्रशिक्षण संचालनालयामार्फत ४८ संस्थांना कारणे दाखवा नोटीस बजावली. फार्मसी कौन्सिल ऑफ इंडियाने नियमांचे उल्लंघन करणाऱ्या ८९ कॉलेजांवर प्रवेशबंदी घातली आहे. या कारवाया पाहता शिक्षण क्षेत्रात पसरलेल्या अराजकतेचे प्रकटीकरण स्पष्टपणे दिसते.
फार्मसी प्रवेश प्रक्रियेत निश्चित, स्पष्ट आणि वेळेवर अंमलात येणारे वेळापत्रक नसल्याची समस्या वर्षानुवर्षे कायम आहे. अभियांत्रिकी किंवा वैद्यकीय अभ्यासक्रमांमध्ये प्रवेश वेळापत्रक ठोस असते, मात्र फार्मसीमध्ये नवीन कॉलेजांना सप्टेंबरपर्यंतही मान्यता मिळते. यामुळे सर्व प्रवेश प्रक्रिया उशिरा सुरू होते आणि विद्यार्थी अस्वस्थ होतात. अनेक विद्यार्थी या अनिश्चिततेला कंटाळून इतर अभ्यासक्रम निवडतात. एका फार्मसी कॉलेजच्या प्राचार्यांच्या मते, गेल्या चार वर्षांत प्रवेशातील विलंबामुळे शैक्षणिक दिनदर्शिकेचाच विस्कटलेला चेहरा दिसू लागला आहे आणि शिक्षक-विद्यार्थी दोघांनाही अभ्यासक्रम घाईघाईत पूर्ण करावा लागतो.
फार्मसी क्षेत्रातील सर्वात मोठी समस्या म्हणजे अभ्यासक्रमात झालेला प्रचंड विलंब. डिप्लोमा इन फार्मसीचा अभ्यासक्रम तब्बल २५ वर्षांपासून अद्ययावत केलेला नाही आणि अजूनही १९९४ च्या पद्धतीनुसारच शिकवले जाते. आरोग्य क्षेत्रात नवनवीन तंत्रज्ञान, आधुनिक औषधे, डिजिटल हेल्थ, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स, फार्माकोजीनोमिक्स यांसारख्या संकल्पना वेगाने उदयास येत असताना विद्यार्थ्यांना केवळ कालबाह्य ज्ञान मिळत आहे. त्याचा थेट परिणाम त्यांच्या रोजगारक्षमतेवर होत आहे आणि विद्यार्थी व पालकांचा फार्मसी शिक्षणावरील विश्वास ढासळतो आहे.
तज्ज्ञांचे स्पष्ट मत आहे की, कॉलेजांच्या अनियंत्रित वाढीवर तातडीने नियंत्रण आणणे, सर्व संस्थांची पुनर्तपासणी करणे, अभ्यासक्रम अद्ययावत करणे आणि प्रवेश प्रक्रिया वेळेत पूर्ण करणे आवश्यक आहे. गुणवत्तापूर्ण प्राध्यापक आणि आधुनिक सुविधा उपलब्ध करून दिल्यासच विद्यार्थी फार्मसी क्षेत्राकडे पुन्हा आकर्षित होतील. राज्यातील जवळपास तृतीयांश जागा रिक्त राहिल्याने या क्षेत्रात त्वरित, ठोस आणि वास्तववादी धोरणात्मक बदलांची गरज अधोरेखित झाली आहे.
