World Heart Day का साजरा केला जातो
भारतात हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधीचे आजार वाढत असताना, देशभरात हृदयाच्या आरोग्याला चालना देण्यासाठी जागरूकता आणि सुधारित वैद्यकीय उपचारांच्या महत्त्वावर जोर देणे अधिक महत्त्वाचे आहे. दरवर्षी 29 सप्टेंबर रोजी World Heart Day साजरा करण्यात येतो. या वर्षीच्या जागतिक हृदय दिनाची थीम आहे, “कृतीसाठी हृदयाचा वापर करणे,” त्यासाठी अग्रगण्य आरोग्यसेवा व्यावसायिकांना एकत्र आणणे आणि लोकसंख्येमध्ये जागरूकता वाढवणे आणि हृदयाचे आरोग्य सुधारण्याच्या उद्देशाने प्रभावी धोरणे आणि उपचार पर्यायांवर चर्चा करणे आहे.
हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग (CVDs), हृदय आणि रक्तवाहिन्यांवर परिणाम करणाऱ्या विकारांचा समूह, जगभरातील मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे. यापैकी, व्हॉल्व्ह्युलर हृदयविकार जागतिक विकृती आणि मृत्युदरात लक्षणीय योगदान देते, ज्यामुळे शारीरिक अपंगत्व येते आणि जीवनाची गुणवत्ता खालावते. याबाबत आपण अधिक माहिती घेऊ (फोटो सौजन्य – iStock)
हृदयाशी संंबंधित माहिती
हृदयाची काळजी घेणे किती महत्त्वाचे
एओर्टिक स्टेनोसिस (एएस), सर्वात सामान्य वाल्वुलर हृदयरोग, जेव्हा खालच्या डाव्या हृदयाच्या चेंबर आणि महाधमनीमधील झडप अरुंद होते आणि पूर्णपणे उघडत नाही तेव्हा उद्भवते. यामुळे हृदयापासून शरीराच्या इतर भागांमध्ये रक्त प्रवाह मर्यादित होतो. एएसचे प्रमाण वयानुसार वाढते, 65 वर्षांखालील अंदाजे 1% ते 2% आणि 65 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांपैकी सुमारे 29% प्रभावित होतात. भारतात, 2021 ते 2031 दरम्यान वृद्ध लोकसंख्येत अंदाजे 138 ते 194 दशलक्ष वाढ झाल्याने एएसबद्दल चिंता वाढली आहे. उपचार न केल्यास, एएसचा मृत्यू दर दोन वर्षांत 50% असतो, जो इतर अनेक परिस्थितींपेक्षा जास्त असतो.
काय आहेत लक्षणे
साधारण काय लक्षणे दिसतात
चर्चेदरम्यान डॉ. हरेश मेहता, जे डायरेक्टर इंटरव्हेंशनल अँड स्ट्रक्चरल हार्ट, एस. एल रहेजा हॉस्पिटल, मुंबई म्हणाले, “लोकांना महाधमनी स्टेनोसिसचे निदान होत नाही कारण रोगाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात वारंवार लक्षणीय चिन्हे नसतात. केवळ थकवा सारखी कार्यात्मक लक्षणे ज्यांचे श्रेय वृद्धत्वाला दिले जाते. तथापि, अधिक लक्षात येण्याजोगी लक्षणे दिसू लागल्यावर, जीवनाच्या गुणवत्तेत गंभीरपणे अडथळा येऊ शकतो. हे संकेत लवकर ओळखणे रुग्ण आणि आरोग्य यंत्रणा दोघांसाठीही महत्त्वाचे आहे. विशेषत: ट्रान्स-फेमोरल ऍक्सेसद्वारे TAVR / TAVI सारख्या प्रगत उपायांसह त्वरित संबोधित केल्यास, रुग्णांना उत्कृष्ट फलित मिळू शकते.”
निदानाचे महत्त्व
डॉ. राजपाल अभिचंद, जी. कुप्पुस्वामी नायडू मेमोरियल हॉस्पिटल, कोईम्बतूर येथील कार्डिओलॉजी विभागाचे अध्यक्ष आणि प्रमुख यांनी हे सांगून लवकर निदानाच्या महत्त्वावर जोर दिला, “हृदयविकाराचा इतिहास असलेल्या उच्च जोखमीच्या रूग्णांसाठी, नियमित तपासणी आवश्यक आहे. अत्यावश्यक स्थिती त्याच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात ओळखून, TAVI उपचाराने ओपन-हृदय शस्त्रक्रियेला कमी आक्रमक पर्याय उपलब्ध करून देण्याआधी त्याचे व्यवस्थापन आणि निरीक्षण करू शकतो.
हेदेखील वाचा – 5 सुपरफूड्स हृदय आणि मेंदू ठेवतील हेल्दी, मिळतील कमालीचे फायदे
प्रतिबंधाबाबत जागरूकता
जागरूकता महत्त्वाची
प्रतिबंधात्मक दृष्टिकोनाची गरज अधोरेखित करताना, डॉ. अमित चौरसिया, कॅथलॅब आणि TAVI युनिटचे प्रमुख, आर्टेमिस हॉस्पिटल, गुडगाव म्हणाले, “आम्ही आता अधिक तरुण रुग्णांना महाधमनी स्टेनोसिस असलेले पाहत आहोत, काही प्रमाणात जीवनशैलीचे घटक आणि सुधारित निदान पद्धती यामुळे. केवळ जोखमींबद्दल जागरुकता वाढवणे महत्त्वाचे नाही तर सामान्य लोकांमध्ये नियमित हृदय तपासणीस प्रोत्साहन देणे देखील महत्त्वाचे आहे, विशेषत: ज्यांच्या कुटुंबात हृदयविकाराचा इतिहास आहे त्यांच्यासाठी हे परिवर्तनकारक ठरले आहे, यामुळे रुग्णांना कमीत कमी वेळेत निरोगी जीवनाची आशा मिळते.