World Cleanup Day 2025 : भारताने 'स्वच्छता उत्सव' साजरा करत घेतला प्लास्टिकमुक्तीचा संकल्प ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
स्वच्छता ही सेवा २०२५” मोहीम : १७ सप्टेंबर ते २ ऑक्टोबर दरम्यान भारतभर मोठ्या प्रमाणात नागरिकांच्या सहभागाने आयोजित.
थीम “स्वच्छता उत्सव” : राष्ट्रीय श्रमदान, सार्वजनिक जागांची साफसफाई, प्लास्टिकमुक्त गावांचा संकल्प.
जागतिक संदर्भ : ५ मे रोजी “जागतिक हात स्वच्छता दिन” आणि २८ मे रोजी “जागतिक मासिक पाळी स्वच्छता दिन” या आरोग्यविषयक उपक्रमांचा विशेष उल्लेख.
World Cleanup Day 2025 : “स्वच्छ भारत” हा शब्द आज केवळ सरकारी घोषणांपुरता मर्यादित राहिलेला नाही, तर तो एक चळवळ बनला आहे. २०२५ चा ‘जागतिक स्वच्छता दिवस‘ आणि त्यानिमित्ताने भारतात पार पडलेली “स्वच्छता ही सेवा २०२५” मोहीम हेच त्याचे ज्वलंत उदाहरण ठरले. १७ सप्टेंबर ते २ ऑक्टोबर या पंधरवड्यात संपूर्ण देशाने एकत्र येऊन स्वच्छतेचा महोत्सव साजरा केला.
यंदाच्या मोहिमेला “स्वच्छता उत्सव” असे नाव देण्यात आले होते. या नावातच सामूहिक सहभाग, सकारात्मक ऊर्जा आणि उत्सवाचा रंग होता. गावागावातून, शहरांमधून, शाळा कॉलेजांमधून आणि अगदी लहानसंघटनांतून हजारो नागरिकांनी झाडू हाती घेतला, कचऱ्याचे वर्गीकरण केले आणि सार्वजनिक ठिकाणे सुशोभित केली.
२५ सप्टेंबर, पंडित दीनदयाळ उपाध्याय यांच्या जयंतीनिमित्त, देशभरात एक तासाचे राष्ट्रीय श्रमदान आयोजित करण्यात आले. या उपक्रमात कोट्यवधी नागरिकांनी स्वतःहून सहभाग घेतला. अनेकांनी आपल्या घराजवळील चौक, उद्याने, नदीकाठ, तसेच सरकारी दवाखाने आणि शाळांची स्वच्छता केली. या क्षणांनी एक गोष्ट स्पष्ट केली भारताची जनता आता स्वच्छतेला सामाजिक जबाबदारी म्हणून स्वीकारू लागली आहे.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : Gold Card Visa : डोनाल्ड ट्रम्प यांनी $1 दशलक्षला विकत घेतले ‘गोल्ड कार्ड’; पाहा ‘या’ योजनेचा का होतोय इतका गाजावाजा?
या मोहिमेतील महत्त्वाचा घटक म्हणजे “प्लास्टिकमुक्त गावे” निर्माण करण्याचा संकल्प. एकदाच वापरल्या जाणाऱ्या प्लास्टिकच्या वस्तूंना नकार देण्यासाठी युवक संघटनांनी गावोगावी मोहीमा चालवल्या. शाळांतील विद्यार्थ्यांनी कपड्यांच्या पिशव्या वापरण्याचे आवाहन केले तर महिलांनी घरातच पर्यावरणपूरक पिशव्या शिवण्यास सुरुवात केली.
आरोग्य क्षेत्रही यामध्ये मागे राहिले नाही. SCUs (Swachhata Clinical Units) या नव्या संकल्पनेद्वारे प्राथमिक आरोग्य केंद्रे व सरकारी रुग्णालयांची स्वच्छता सुधारण्यात आली. रुग्णालयात प्रवेश करताना रुग्ण आणि नातेवाईकांना स्वच्छ वातावरण दिसावे, यासाठी विशेष मोहीम राबवण्यात आली.
“स्वच्छता ही सेवा” या मोहिमेची खरी ताकद नागरिकांच्या सहभागात होती. गावागावात स्वयंसेवी संस्था, महिला बचत गट, युवक मंडळे यांनी पुढाकार घेतला. अनेक ठिकाणी संपूर्ण कुटुंबांनी एकत्र येऊन कचरा गोळा केला. त्यामुळे हा उपक्रम फक्त “साफसफाई” न राहता, एक सामाजिक उत्सव ठरला.
भारताने जागतिक पातळीवरही स्वच्छतेचा संदेश अधोरेखित केला.
५ मे : जागतिक हात स्वच्छता दिन – रुग्णालयांत संसर्ग टाळण्यासाठी हात धुण्याच्या योग्य पद्धतींवर भर.
२८ मे : जागतिक मासिक पाळी स्वच्छता दिन – महिलांच्या आरोग्यासाठी स्वच्छतेचे महत्त्व अधोरेखित करण्याचा प्रयत्न.
हे दिवस भारतातील मोहिमेला अधिक व्यापक आणि आरोग्यकेंद्रित परिमाण देऊन गेले.
शेकडो गावांनी प्लास्टिकविरहित होण्याची घोषणा केली.
हजारो सार्वजनिक ठिकाणी स्वच्छता व सुशोभीकरणाचे काम झाले.
लाखो नागरिकांनी सामाजिक माध्यमांवर “स्वच्छता उत्सव”ची छायाचित्रे शेअर करून जनजागृती केली.
अनेक आरोग्य केंद्रांनी स्वच्छतेबाबत नवीन नियम अंमलात आणले.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : इतिहासातील जिवंत स्फोटक! 80 वर्षांपासून गुप्त असलेल्या दुसऱ्या महायुद्धातील बॉम्बमुळे बर्लिनमध्ये 10,000 लोक झाले बेघर
स्वच्छता म्हणजे केवळ रस्त्यावरचा कचरा उचलणे नाही, तर मन, घर, परिसर, गाव आणि देश शुद्ध ठेवण्याचा संकल्प आहे. या मोहिमेने समाजाला हेच शिकवले. स्वच्छतेच्या माध्यमातून आपण आरोग्य, पर्यावरण आणि सामाजिक एकात्मता या तीनही गोष्टी साध्य करू शकतो.
“स्वच्छता ही सेवा २०२५” मोहिमेने भारताला एक नवीन दिशा दिली आहे. आता प्रश्न आहे, हा उत्साह टिकवून ठेवायचा कसा? यासाठी शासनाबरोबरच प्रत्येक नागरिकाने आपला “दैनंदिन स्वच्छता संकल्प” पाळला पाहिजे. प्लास्टिकचा वापर टाळणे, कचरा वर्गीकरण करणे आणि सामूहिक श्रमदान यांचा समावेश झाला, तर २०२९ पर्यंतचा “स्वच्छ भारत २.०” निश्चितच एक आदर्श ठरू शकेल.
