अमेरिकेत ऑटोपेन वाद: आठ लाखांच्या ‘या’ पेनने राष्ट्राध्यक्ष करतात स्वाक्षरी! ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
वॉशिंग्टन – अमेरिकेत सध्या एका विशिष्ट लेखणीवरून राजकीय वाद निर्माण झाला आहे. हा साधा पेन नसून ‘ऑटोपेन’ आहे, ज्याची किंमत लाखोंमध्ये आहे. विशेष म्हणजे, माजी राष्ट्राध्यक्ष जो बायडेन यांनी आपल्या कार्यकाळात या स्वयंचलित पेनच्या मदतीने अनेक कार्यकारी आदेशांवर स्वाक्षरी केल्याचे उघड झाले आहे. त्यामुळे या आदेशांची वैधता, तसेच बायडेन यांचा प्रत्यक्ष सहभाग यावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले जात आहे.
ऑटोपेन म्हणजे काय?
ऑटोपेन हे एक स्वयंचलित यंत्र आहे, जे एखाद्या व्यक्तीची स्वाक्षरी हुबेहूब कॉपी करू शकते. हे विशेषतः अधिकृत कागदपत्रांवर स्वाक्षरी करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. हे तंत्रज्ञान 1800 पासून अस्तित्वात आहे. काही अहवालांनुसार, अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष हॅरी ट्रुमन यांनी पत्रांना उत्तर देण्यासाठी आणि चेकवर स्वाक्षरी करण्यासाठी ऑटोपेनचा प्रथम वापर केला होता. तर, जेराल्ड फोर्ड हे स्वाक्षरीसाठी ऑटोपेन वापरणारे पहिले अध्यक्ष होते, ज्यांनी याचा उघडपणे स्वीकार केला.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : सीरियात रक्तरंजित तांडव; एक हजाराहून अधिक मृत्यू, महिलांची नग्न परेड आणि हिंसाचाराने हैराण देश
बिडेन यांच्या कार्यकाळातील ऑटोपेन वाद
अहवालानुसार, ऑगस्ट २०२२ मध्ये बायडेन यांनी आपत्कालीन परिस्थितीत गर्भपात सेवेसाठी प्रवेश सुनिश्चित करण्याच्या आदेशावर स्वाक्षरी केली होती. तसेच, डिसेंबर २०२४ मध्ये त्यांनी माजी राष्ट्राध्यक्ष जिमी कार्टर यांना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी ९ जानेवारी २०२५ रोजी सरकारी कार्यालये बंद ठेवण्याच्या आदेशावर स्वाक्षरी केली होती. यामध्ये बायडेन यांचा प्रत्यक्ष सहभाग होता का? की स्वाक्षरी केवळ मशीनने करण्यात आली? – हा प्रश्न उपस्थित होत आहे. रिपब्लिकन पक्ष आणि अनेक राजकीय विश्लेषकांचा आरोप आहे की बायडेन यांना आदेशांची पुरेशी माहितीही नसेल आणि त्यांच्या जागी मशीन निर्णय घेत होती.
पुराणमतवादी गटांचा आक्षेप
पुराणमतवादी थिंक टँक हेरिटेज फाउंडेशन यांनी हा मुद्दा उचलून धरल्यानंतर मिसूरी ॲटर्नी जनरल अँड्र्यू बेली यांच्यासह अनेक जणांनी या आदेशांच्या वैधतेला आव्हान दिले. त्यांच्या मते, जर अमेरिकेचा राष्ट्राध्यक्ष प्रत्यक्ष स्वाक्षरी करत नसेल, तर त्याने जारी केलेले आदेश कायदेशीर दृष्ट्या योग्य मानले जाऊ शकतात का? हा प्रश्न अधिक गंभीर बनला आहे.
यापूर्वीही ऑटोपेनचा वापर
हे तंत्रज्ञान पहिल्यांदाच वापरण्यात आलेले नाही. अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष जॉर्ज डब्ल्यू. बुश यांनी २००५ मध्ये यावर कायदेशीर सल्ला घेतला होता. त्यानंतर अमेरिकन न्याय विभागाने ऑटोपेनद्वारे स्वाक्षरी घटनात्मक असल्याचे जाहीर केले. मात्र, बुश यांनी या तंत्रज्ञानाबद्दल साशंकता व्यक्त केली आणि त्याचा वापर टाळला.
त्यानंतर, बराक ओबामा यांनी आपल्या कार्यकाळात ऑटोपेनचा वापर केला. २०११ मध्ये, ओबामा युरोपमधील G-8 शिखर परिषदेसाठी असताना, त्यांनी ऑटोपेनच्या मदतीने देशभक्त कायद्याचा विस्तार करणाऱ्या विधेयकावर स्वाक्षरी केली. यावरून मोठा वाद झाला होता. जॉर्जियाचे रिपब्लिकन खासदार टॉम ग्रेव्हज यांनी तेव्हा या पद्धतीला ‘धोकादायक उदाहरण’ म्हटले होते.
या पेनची किंमत किती?
आजच्या घडीला ऑटोपेनची किंमत २,००० ते १०,००० डॉलर्स (सुमारे १.७ लाख ते ८ लाख रुपये) आहे. अमेरिकेत या मशीनची निर्मिती करणाऱ्या केवळ दोनच कंपन्या आहेत. स्वाक्षरी टेम्पलेट तयार करण्याची किंमतही जवळपास १७५ डॉलर्स (सुमारे १५,००० रुपये) असते. आधुनिक ऑटोपेन संगणक प्रणालीवर आधारित आहे. यात व्यक्तीची स्वाक्षरी डिजिटल स्वरूपात जतन केली जाते आणि नंतर स्वयंचलितपणे हस्ताक्षरासारखी स्वाक्षरी केली जाते.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : MBS चे वाळवंट असलेले नंदनवनच सौदीत विनाश घडवणार; ‘सिंकहोल’ बनणार, तज्ज्ञांचा मोठा इशारा
बायडेन यांच्या वयानुसार चिंतेचा विषय?
या प्रकरणाने आता वेगळेच वळण घेतले आहे. बायडेन यांच्या वय आणि मानसिक स्थितीबद्दल आधीच अनेक शंका उपस्थित केल्या जात आहेत. त्यांच्या निर्णयक्षमतेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे. जर राष्ट्राध्यक्षांनी स्वतः स्वाक्षरी केली नाही, तर हे आदेश वैध मानले जाऊ शकतात का? हा प्रश्न रिपब्लिकन आणि विरोधकांनी जोरदारपणे उपस्थित केला आहे.
शेवटी काय?
ऑटोपेनचा उपयोग नवीन नाही, पण अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांनी अत्यंत महत्त्वाच्या आदेशांवर मशीनच्या मदतीने स्वाक्षरी करणे हा गंभीर प्रश्न आहे. बायडेन यांच्या आदेशांची वैधता, त्यांचा प्रत्यक्ष सहभाग आणि