F&O Trading म्हणजे नक्की काय, कसा ठरतो फायदा आणि तोटा (फोटो सौजन्य - iStock)
F&O Trading म्हणजेच फ्युचर्स अँड ऑप्शन्स ट्रेडिंग हा एक मार्ग आहे ज्याद्वारे तुम्ही थोडे पैसे गुंतवून मोठा नफा मिळवू शकता. बऱ्याचदा लोक असा विचार करतात की थोडे गुंतवणूक करा आणि करोडो कमवा. पण हे खरोखर इतके सोपे आहे का? शेअर बाजार नियामक SEBI ने अलीकडेच त्यांच्या अभ्यासात म्हटले आहे की फ्युचर्स अँड ऑप्शन्स ट्रेडिंग करणाऱ्या १० पैकी ९ गुंतवणूकदारांना तोटा सहन करावा लागला आहे.
सेबीच्या या अभ्यासानुसार, फ्युचर्स अँड ऑप्शन्स एफ अँड ओ ट्रेडिंग सेगमेंटमध्ये सुमारे ९० टक्के गुंतवणूकदारांनी पैसे गमावले आहेत. चला एफ अँड ओ ट्रेडिंग म्हणजे काय, ते कसे कार्य करते ते समजून घेऊया आणि मग ९०% लोक त्यात का तोटा करतात ते जाणून घेऊया.
F&O ट्रेडिंग म्हणजे काय?
फ्युचर्स अँड ऑप्शन्स (F&O) ही अशी आर्थिक साधने आहेत जी तुम्हाला कमी पैसे गुंतवून मोठ्या शेअर्स किंवा कमोडिटीजमध्ये गुंतवणूक करण्याची संधी देतात. हे डेरिव्हेटिव्ह कॉन्ट्रॅक्ट्स आहेत, ज्यांचा एक निश्चित कालावधी असतो, म्हणजेच ते विशिष्ट वेळेसाठी ट्रेड केले जाऊ शकतात. प्रत्येक स्टॉकचा F&O लॉट साईजमध्ये येतो, उदाहरणार्थ, ABCD कंपनीचा लॉट साईज 6000 शेअर्सचा असतो.
याचा अर्थ असा की जर त्या स्टॉकची किंमत 1 रुपयांनी बदलली तर तुमच्या गुंतवणुकीच्या मूल्यात 6000 रुपयांचा फरक असेल, कारण बदल लॉट साईजनुसार मोजला जातो. म्हणून, F&O मध्ये पैसे वेगाने वाढू शकतात परंतु ते लवकर गमावले देखील जाऊ शकतात, म्हणून ते हुशारीने आणि जोखीम लक्षात ठेवून वापरावे.
लाखो कमावण्याचा शॉर्टकट कसा शोधावा?
F&O मध्ये लॉट साईज मोठा आहे, त्यामुळे कमी पैशात मोठे व्यवहार करता येतात. उदाहरणार्थ, समजा ABCD कंपनीचा शेअर ३०० रुपयांचा आहे, तर जर तुम्ही थेट ६००० शेअर्स खरेदी केले तर तुम्हाला १८ लाख रुपये द्यावे लागतील. पण फ्युचर्स कॉन्ट्रॅक्टमध्ये तुम्हाला इतके पैसे द्यावे लागत नाहीत, तुम्ही फक्त २-३ लाख रुपयांमध्ये ६००० शेअर्सचे फ्युच्युअल खरेदी करू शकता.
पर्यायांमध्ये लॉट साईजदेखील ६००० आहे, परंतु त्याची किंमत त्या स्टॉकच्या स्ट्राईक किमतीवर अवलंबून असते. उदाहरणार्थ, जर तुम्हाला वाटत असेल की स्टॉकची किंमत ३०० रुपयांवरून ३२० रुपयांपर्यंत वाढेल, तर तुम्ही ३२० च्या स्ट्राईक किमतीसह कॉल ऑप्शन खरेदी करू शकता. समजा त्याची किंमत ३ रुपये आहे, तर तुम्हाला ६००० शेअर्ससाठी १८००० रुपये द्यावे लागतील. जेव्हा स्टॉकची किंमत वाढते तेव्हा पर्यायाची किंमत देखील वाढेल आणि तुम्हाला त्यातून नफा मिळेल. अशा प्रकारे, तुम्ही F&O पेक्षा कमी पैशात मोठा नफा किंवा तोटा कमवू शकता.
पैसे इतक्या सहज का मिळत नाहीत?
F&O ट्रेडिंगमध्ये नफा मोठा असतो, पण तोटाही तितकाच मोठा आणि जलद असतो. यामुळेच बहुतेक लोक त्यात तोटा करतात. खालील मुख्य कारणे जाणून घ्या:
१. लीव्हरेजचा धोका: लीव्हरेजमुळे मोठा नफा तसेच तोटा होतो. जर बाजार तुमच्या विरोधात गेला तर तुम्हाला तुमच्या गुंतवणुकीपेक्षा कितीतरी पटीने जास्त तोटा होऊ शकतो. म्हणजेच १००० रुपये गुंतवून तुम्ही ५००० रुपयांपर्यंत तोटा सहन करू शकता.
२. बाजारातील अस्थिरता: F&O मार्केट खूप अस्थिर असतात. किमती कधीही चढ-उतार होऊ शकतात. कोणतीही अचानक बातमी किंवा घटना तुमच्या ट्रेडिंगला हानी पोहोचवू शकते.
३. अनुभव आणि ज्ञानाचा अभाव: F&O ट्रेडिंग समजणे सोपे नाही. त्यासाठी बाजाराचे सखोल ज्ञान, तांत्रिक विश्लेषण आणि योग्य वेळेची आवश्यकता असते. तयारीशिवाय ट्रेडिंग महाग असते.
४. भावनांवर नियंत्रण न ठेवणे: लोभ, भीती आणि घाई हे एफ&O ट्रेडर्सचे सर्वात मोठे शत्रू आहेत. जेव्हा नुकसान होते तेव्हा लोक घाबरतात आणि अधिक नुकसान करतात. जेव्हा त्यांना नफा दिसतो तेव्हा ते लवकर मोठे धोके घेतात.
५. जोखीम व्यवस्थापनाचा अभाव: जर तुम्ही F&O मध्ये जोखीम व्यवस्थापन केले नाही, तर तोटा तुमचे भांडवल ताबडतोब संपवू शकतो. स्टॉप-लॉस सेट करणे आणि तोटा मर्यादित करणे आवश्यक आहे.
६. योग्य रणनीतीचा अभाव: F&O मध्ये कव्हर कॉल, स्ट्रॅडल, हेजिंग इत्यादी अनेक ट्रेडिंग स्ट्रॅटेजीज आहेत. बहुतेक नवीन व्यापारी कोणत्याही स्ट्रॅटेजीशिवाय व्यापार करतात, ज्यामुळे त्यांचे नुकसान होते.
गुंतवणूकदारांसाठी सकारात्मक सल्ला
F&O ट्रेडिंगमध्ये हजार रुपये गुंतवून लाखो कमावण्याचे स्वप्न आकर्षक आहे, परंतु ते शॉर्टकट नाही तर एक धोकादायक मार्ग आहे. योग्य ज्ञान, संयम आणि शिस्तीशिवाय त्यात टिकून राहणे कठीण आहे. म्हणूनच, तयारी, रणनीती आणि जोखीम व्यवस्थापनाशिवाय या बाजारात उडी मारल्याने मोठे नुकसान होऊ शकते. जर तुम्ही शहाणपणाने शिकलात, धीर धरलात आणि हळूहळू अनुभव मिळवलात, तर F&O ट्रेडिंग तुमच्यासाठी नफ्याचे एक चांगले साधन बनू शकते. लक्षात ठेवा, ‘जलद पैसे कमविण्याचा लोभ अनेकदा मोठे नुकसान आणतो.’
टीपः गुंतवणूक बाजारातील जोखमींच्या अधीन असते. जर तुम्हाला यामध्ये पैसे गुंतवायचे असतील तर प्रथम प्रमाणित गुंतवणूक सल्लागाराचा सल्ला घ्या. तुमच्या कोणत्याही प्रकारच्या नफ्यासाठी किंवा तोट्यासाठी Navarashtra.com जबाबदार राहणार नाही.
