India aviation crisis इंडिगो नफ्यात, बाकी सर्व कंपन्या तोट्यात, भारतीय विमानवाहतूक क्षेत्रात नेमकं चुकतेय काय?
India aviation crisis: गेल्या आठवड्यापासून देशभरातील विमानतळांवर मोठा गोंधळ उडाला आहे. इंडिगोला नवीन डीजीसीए नियमांनुसार त्यांच्या कर्मचाऱ्यांचे वेळापत्रक तयार करता आले नाही, ज्यामुळे अनेक उड्डाणे रद्द करावी लागली. यामुळे विमानतळांवर लांब रांगा लागल्या आणि प्रवाशांना तासनतास गैरसोय सहन करावी लागली. त्यावेळी इंडिगोची उड्डाणे रद्द होऊ लागल्याने दुसरीकडे इतर विमान कंपन्यांनीही त्यांच्या तिकीटांच्या किमती लक्षणीयरित्या वाढवल्या. दिल्ली ते मुंबईचे भाडे ₹५१,००० पर्यंत वाढ करण्यात आली. उड्डाणे आधीच निश्चित झालेली असताना ही विमान कंपन्यांनी अचानक त्यांच्या तिकीटांच्या किमती वाढवल्या. हे भाडे अगदी १ लाख रुपयांपर्यंत पोहचले होते. इंडिगोची उड्डाण सेवा कोलमडणे आणि त्याचवेळी इतर कंपन्यांनीही त्यांच्या तिकीटांच्या दरात भरमसाठ वाढ करणे, यामुळे विमान कंपन्या तोट्यात आहेत का, असाही प्रश्न या निमित्ताने उपस्थित होऊ लागला आहे.
एअरपोर्ट्स कौन्सिल इंटरनॅशनलच्या अहवालानुसार, २०१९ ते २०२४ दरम्यान देशांतर्गत तिकिटांच्या भाड्यात ४३% वाढ झाली. २०२५ पर्यंत महागाई सुरूच आहे. असे असतानाही एअर इंडियाचा आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये तोटा १०,८५९ कोटी रुपये होता. दरम्यान, स्पाइसजेट अगदीच मुश्किलीने वाचू शकली. पण अकासा देखील चांगली कामगिरी करण्यात अपयशी ठरली. GoFirst आणि Jet Airways कंपन्या आधीच बंद पडल्या आहेत. याचा अर्थ असा की भारतात फक्त IndiGo विमान कंपनीच सध्या नफ्यातआहेत. महत्त्वाची बाब म्हणजे विमान वाहतूक क्षेत्रातील बाजारपेठेचा ६० टक्के वाचा एकट्या इंडिगो कंपनीचा आहे. नफा कमावते आहे, जरी त्यांच्याकडे बाजारपेठेचा ६०% हिस्सा आहे. यावरून स्पष्ट होते की भारतीय विमान वाहतूक क्षेत्र खोल संकटात आहे.
ATF हा सर्वात मोठा खलनायक
भारतातील विमान वाहतूक इंधन जगात सर्वात महाग आहे कारण ते GST मधून सूट आहे आणि केंद्र आणि राज्य सरकारे दोन्हीही मोठ्या प्रमाणात कर लादतात. विमान खर्चाच्या ४०-५०% भाग फक्त इंधनावर होतो.
Indigo Crisis : रद्द झालेल्या हजारो उड्डाणांचा अखेर निकाल; प्रवाशांना
विमान भाडेपट्टा पूर्वीपेक्षा महाग झाला आहे. डॉलरच्या पेमेंटमुळे, प्रति डॉलर ₹९० च्या कमकुवत रुपयाचा थेट विमान कंपन्यांच्या खिशावर परिणाम होतो.
जगभरात बहुतेक कमी किमतीच्या विमान कंपन्या स्वस्त आणि लहान विमानतळांवरून उड्डाणे घेतात. त्यामुळे त्यांचे खर्च कमी होतात. पण भारतातील जवळजवळ सर्व विमानतळ मोठे, महागडे आणि उच्च दर्जाचे आहेत. यामुळे कमी किमतीच्या विमान कंपन्यांनाही जास्त खर्च करावा लागतो. परिणामी, कमी किमतीच्या विमान कंपन्या देखील जास्त किमतीवर काम करतात, ज्यामुळे त्यांना नफा मिळवणे खूप कठीण होते.
इंडिगोच्या एकाधिकारशाहीमुळे विमान वाहतुकीतील स्पर्धा जवळपास संपुष्टात आली आहे. जिथे स्पर्धा नाही तिथे तिकिटे महाग आहेत. पण जिथे स्पर्धा आहे तिथे इंडिगो तिकीटांचे दर इतके कमी ठेवते की इतर कंपन्यांची वाहतूक संपुष्टातच येते.
तज्ज्ञांच्या मते, भारताची विमान वाहतूक वाचवण्यासाठी तीन प्रमुख पावले उचलणे आवश्यक आहे:
जीएसटीमध्ये एटीएफचा समावेश करा
दुय्यम विमानतळांचा विकास करा
नियम सोपे करा
जोपर्यंत सरकार आणि विमान कंपन्या संयुक्तपणे प्रणालीत मोठे बदल लागू करत नाहीत, तोपर्यंत नवीन कंपन्या जास्त काळ टिकू शकणार नाहीत आणि विद्यमान विमान कंपन्या देखील पुरेसा नफा मिळवू शकणार नाहीत.
