डायबिटीस नियंत्रणात आणण्यासाठी काय करावे (फोटो सौजन्य - iStock)
मधुमेह हा एक गंभीर आणि पूर्णपणे असाध्य आजार आहे. यामध्ये शरीराची रक्तातील साखर नियंत्रित करण्याची क्षमता कमी होते. याचे कारण म्हणजे इन्सुलिन नावाच्या हार्मोनची कमतरता किंवा ते योग्यरित्या काम करत नाही. भारतात १० कोटींहून अधिक लोक मधुमेहाने ग्रस्त आहेत.
जर मधुमेह वेळेवर नियंत्रित केला नाही तर तो शरीराला अनेक प्रकारे हानी पोहोचवू शकतो. त्यामुळे डोळे, मूत्रपिंड, नसा, हृदय आणि रक्तदाब, पायांच्या समस्या आणि लैंगिक समस्या उद्भवू शकतात.अनेक लोकांचा मधुमेह औषधांनीही नियंत्रित होत नाही आणि त्यांना इन्सुलिन इंजेक्शन घ्यावे लागतात. अर्थात, मधुमेह हा किरकोळ आजार नाही, परंतु जर तो योग्यरित्या व्यवस्थापित केला तर रुग्ण निरोगी जीवन जगू शकतो. अरेटे हॉस्पिटलचे मधुमेहतज्ज्ञ डॉ. प्रुद्विराज सांगतात की मधुमेहाचे रुग्ण अनेकदा काही चुका करतात ज्यामुळे त्यांचा मधुमेह नियंत्रित होत नाही (फोटो सौजन्य – iStock)
लेबलिंग आणि चुकीचा डोस
चुकीचा डोस घेतल्यास त्रास
बऱ्याचदा रुग्णांना डॉक्टरांचा सल्ला नीट समजत नाही आणि ते खूप जास्त किंवा खूप कमी इन्सुलिन घेतात, किंवा चुकीच्या वेळी इंजेक्ट करतात. हे टाळण्याचा सोपा मार्ग म्हणजे डॉक्टरांनी दिलेल्या डोस आणि वेळेचे नेहमी पालन करणे. ग्लुकोज मॉनिटरने साखर तपासत राहा. मधुमेह शिक्षकाकडून योग्य पद्धती शिका आणि मगच इन्सुलिन घ्या
डायबिटीस रूग्णांनी वाचाच, केवळ गोडच नाही तर ‘या’ पदार्थांनीही वाढते ब्लड शुगर पातळी
चुकीच्या पद्धतीने इन्सुलिन स्टोअर
कशा पद्धतीने स्टोअर करावे
जर इन्सुलिन अति उष्णतेत किंवा थंडीत ठेवले किंवा कालबाह्य तारखेनंतर वापरले तर त्याचा प्रभाव आणि तीव्रता कमी होते. इन्सुलिन स्टोअर करण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे बंद कुपी रेफ्रिजरेटरमध्ये ठेवणे. उघडलेले वायल सामान्य खोलीच्या तपमानावर (२५°C पेक्षा कमी) ३० दिवसांपर्यंत ठेवा. कधीही इन्सुलिन गोठवू नका किंवा खूप गरम ठिकाणी ठेवू नका.
एक्सपायरी डेट पहा
एक्सपायरी डेटशिवाय वापरू नका
इन्सुलिन खरेदी करताना, त्याची एक्सपायरी डेट तपासणे महत्वाचे आहे. बऱ्याचदा लोक त्याची तारीख न तपासता इन्सुलिन खरेदी करतात आणि ते वापरतात. हे टाळण्यासाठी, त्याची एक्सपायरी डेट तपासल्यानंतरच इन्सुलिन खरेदी करा. ते उघडल्यानंतर 30 दिवसांच्या आत इन्सुलिन वापरा.
चुकीच्या सिरींजचा वापर
चुकीच्या सिरींज वापरू नका
चुकीच्या प्रकारच्या सिरिंजने इन्सुलिन घेतल्याने जास्त किंवा अपुरा डोस मिळू शकतो. जर तुम्ही ही चूक करत असाल तर ती ताबडतोब थांबवा. हे टाळण्यासाठी, 40IC/ml इन्सुलिनसाठी लाल टोपी असलेली सिरिंज वापरा. 100IU/ml इन्सुलिनसाठी नारंगी टोपी असलेली सिरिंज वापरा. डॉक्टरांच्या सल्ल्याने योग्य सिरिंज निवडा
Blood Sugar Spike पासून वाचण्यासाठी डायबिटीसच्या रूग्णांनी 4 चुका करणं टाळा
एकाच जागी इंजेक्ट
सतत एकाच जागी इंजेक्ट करणे चुकीचे
जर एकाच ठिकाणी वारंवार इन्सुलिन टोचले तर तिथे गाठी किंवा खड्डे (लिपोडिस्ट्रॉफी) तयार होऊ लागतात, ज्यामुळे इन्सुलिनचा प्रभाव कमी होतो. हे टाळण्यासाठी, प्रत्येक वेळी इंजेक्शनची जागा बदला, जसे की पोट, मांडी, हात किंवा कंबरेवर. पुढच्या वेळी मागील जागेपासून कमीत कमी 1 सेमी अंतरावर इंजेक्शन द्या.
इन्सुलिन हे एक आवश्यक औषध आहे, परंतु त्याचा योग्य वापरच प्रभावी ठरतो. वरील चुका टाळा आणि नेहमी डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार इन्सुलिन घ्या. यामुळे तुमची साखर अधिक चांगल्या प्रकारे नियंत्रित होण्यास आणि गंभीर समस्या टाळण्यास मदत होईल
डायबिटीस कंट्रोल
View this post on Instagram
A post shared by Dr Prudwiraj S/ Diabetologist and Endocrinologist (@drprudwiraj)
टीप – हा लेख केवळ सामान्य माहितीसाठी लिहिण्यात आला असून कोणत्याही प्रकारच्या उपचाराचा दावा यामध्ये करण्यात आलेला नाही. कोणताही उपाय करण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि त्यांच्या सल्ल्यानुसारच योग्य बदलानुसार वापर करावा.