लहान मुलांमध्ये वाढतोय लठ्ठपणा, कारण ठरतेय स्क्रीन टाईम (फोटो सौजन्य - iStock)
मोबाईल फोनमुळे लठ्ठपणा कसा येतो?
तज्ज्ञ म्हणतात की जास्त वेळ स्क्रीनसमोर बसल्याने केवळ शारीरिक हालचाल कमी होत नाही तर शरीराच्या कार्यक्षमतेतही बदल होतो. मुले जास्त वेळ बसून राहिल्यास त्यांचे स्नायू कमी काम करतात. यामुळे शरीराला ग्लुकोजचा योग्य वापर करता येत नाही. याचा सतत वापर केल्याने हळूहळू वजन वाढू शकते, किशोरवयीन मधुमेहाचा धोका वाढू शकतो आणि फॅटी लिव्हरसारख्या समस्या उद्भवू शकतात.
डिजिटल कंटेट आणि खाण्याच्या वाईट सवयी
स्क्रीन पाहताना मुले अनेकदा बेफिकीरपणे नाश्ता करतात. गेम खेळताना किंवा व्हिडिओ पाहताना, त्यांना गोड, तळलेले किंवा खारट पदार्थ खाण्याची इच्छा होते कारण ते त्वरीत आरामाची भावना देतात. अभ्यासातून असे आढळून आले आहे की स्क्रीन टाइममुळे मेंदूची पोट भरल्याचे संकेत देण्याची क्षमतादेखील कमी होते. यामुळे जास्त खाणे होते.
झोपेचा अभाव हेदेखील एक कारण
रात्री फोनचा दीर्घकाळ वापर करणे देखील हानिकारक आहे. स्क्रीनमधून निघणारा निळा प्रकाश झोपेसाठी आवश्यक असलेले मेलाटोनिन हार्मोन कमी करतो. कमी झोपेमुळे भूक आणि तृप्ततेचे संकेत देणारे घ्रेलिन आणि लेप्टिन सारखे हार्मोन्स देखील विस्कळीत होतात. परिणामी, मुलांना भूक लागते आणि वजन वाढते.
‘सोशल जेट लॅग’ ची समस्या
जेव्हा मुले रात्री उशिरापर्यंत त्यांचे फोन पाहत राहतात तेव्हा त्यांचे नैसर्गिक झोपेचे वेळापत्रक विस्कळीत होते. त्यांना लवकर उठावे लागते, ज्यामुळे शरीराचे जैविक घड्याळ देखील विस्कळीत होते. यामुळे चयापचय मंदावतो आणि कॉर्टिसोल वाढू शकते, ज्यामुळे पोटातील चरबी जमा होऊ शकते.
उपाय काय आहेत?
तज्ज्ञ स्क्रीन पूर्णपणे काढून टाकण्याची शिफारस करत नाहीत, तर संतुलित वापराचा सल्ला देतात. यासाठी पालकांना सल्ला आहे की, घरी स्क्रीन टाइमसाठी एक निश्चित वेळ निश्चित करणे आवश्यक आहे. मुलांना दररोज थोड्या काळासाठी बाहेर खेळण्यास किंवा शारीरिक हालचालींमध्ये व्यस्त राहण्यास प्रोत्साहित करा. मुलांच्या बेडरूममधून टीव्ही किंवा मोबाईल फोन बाहेर ठेवण्याचा प्रयत्न करा. स्नॅक्सऐवजी निरोगी पर्याय जसे की फळे, काजू किंवा हलके घरगुती जेवण घ्या. सक्रिय स्क्रीन वेळेच्या दरम्यान दर २०-३० मिनिटांनी स्ट्रेचिंग, लहान चालणे किंवा हालचाल करण्यास प्रोत्साहित करणारे Apps वापरा.
