तीन वर्षांत एचआयव्ही रुग्णांमध्ये 30 टक्के घट; 2040 पर्यंत समूळ उच्चाटन होणार
काळात आरोग्याप्रती प्रत्येकात संवेदनशीलता काही अंशी का होईना वाढली आहे. त्यामुळे रोग प्रतिकारशक्ती हा विषय नव्याने चर्चिला जात आहे. त्यात केंद्र सरकारने 2040 पर्यंत एचआयव्ही (ए) निर्मूलनाचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. जिल्ह्याने या दिशेने एक पाऊल टाकले असून बाधित रुग्ण संख्येत समाधानकारक घट दिसली आहे. तीन वर्षांपूर्वी एचआयव्ही बाधितांची संख्या 1050 पेक्षा जास्त होती. आता ही संख्या 300 ने कमी होऊन 750 पर्यंत खाली आली आहे. तपासणी, उपचार, समुपदेशन, निर्देशांक चाचणीतून हे वास्तव समोर आले आहे. एचआयव्ही बाबत जागरूकतेचा परिणाम नागपूर जिल्ह्यात दिसून येऊ लागला आहे.
मोबाईल व्हॅन सेंटरमधून दिलासा : राष्ट्रीय ए नियंत्रण संघटना नॅकोने 1998 मध्ये देशभरात एचआयव्ही प्रतिबंधासाठी केंद्रे सुरू केली. जिल्ह्यात 22 आयटीटीसी केंद्रे सुरू करण्यात आली. त्यापैकी 7 केंद्रे शहरात आणि 15 ग्रामीण भागात होती. कुही आणि भिवापूरमधील दोन केंद्रे बंद करण्यात आली आहेत. या केंद्रांच्या जागी एम्समध्ये केंद्र सुरू करण्यात आले आहे. दुसरे केंद्र फिरते ठेवण्यात आले आहे. या माध्यमातून संशयितांची चाचणी, उपचार आणि समुपदेशन होते. दोन वर्षांपूर्वी इंडेक्स चाचणी करण्यात आली. जिल्ह्यातील केंद्रांमध्ये सुमारे 120 कर्मचारी कार्यरत होते. त्यांची संख्या आता 110 आहे. सर्व केंद्रांमध्ये दररोज सरासरी 800 हून अधिक संशयितांची चाचणी होते.
कर्मचारी समायोजनाच्या प्रतीक्षेत : केंद्राच्या सुरुवातीला नॅकोने भरती केलेल्या कर्मचाऱ्यांचे वय 20 ते 25 वर्षे होते. तेव्हापासून हे कर्मचारी सेवा देत आहेत. या कर्मचाऱ्यांच्या कामामुळे जिल्ह्यात एचआयव्ही पॉझिटिव्हची संख्या घटली आहे. आता या कर्मचाऱ्यांचे वय 45 ते 50 वर्षे झाले आहे. आरोग्य अभियानांतर्गत दीर्घकाळ तात्पुरत्या सेवेतल्या कर्मचाऱ्यांचा सेवा कालावधी लक्षात घेता त्यांना सरकारी सेवेत समायोजन करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. मात्र अद्याप हा निर्णय अंमलात न आल्याने एचआयव्ही प्रतिबंधासाठी सेवा देणाऱ्या कर्मचाऱ्यांमध्ये नैराश्य आहे. त्यांना सरकारी सेवा नियमांनुसार कोणत्याही सुविधा मिळत नाहीत.
वर्षभरात 750 पॉझिटिव्ह
पाच वर्षापूर्वी म्हणजेच 2020 मध्ये दरवर्षी सरासरी 1200 रुग्ण पॉझिटिव्ह यायचे. 2022 मध्ये ही संख्या सरासरी 1050 वर आली. 1 एप्रिल 2024 ते 31 मार्च 2025 पर्यंत ही संख्या 750 पर्यंत खाली आली. गेल्या तीन वर्षात रुग्णांची संख्या 300 ने कमी झाली आहे. येत्या काळात ही संख्या आणखी कमी होईल अशी अपेक्षा आहे. मोबाईल व्हॅन इंडेक्स चाचणीमध्ये, एचआयव्ही पॉझिटिव्ह रुग्णाच्या संपर्कात आलेल्यांची चाचणी केली जाते. ही चाचणी एचआयव्ही पॉझिटिव्हच्या संशयाची साखळी थांबवत आहे. विविध मोबाईल व्हॅनद्वारे चाचण्या होत आहेत.