मध्य प्रदेश आणि राजस्थानमध्ये कफ सिरप प्यायल्याने डझनहून अधिक मुलांचा मृत्यू झाला आहे (फोटो - istock)
Cough syrup Death : मध्य प्रदेश आणि राजस्थानमध्ये कफ सिरप खाल्ल्याने 12 हून अधिक मुलांचा दुर्दैवी मृत्यू झाला आहे. सिरप खाल्ल्यानंतर किमान दोन डझन लोक आजारी पडले आहेत आणि त्यांच्यावर उपचार सुरू आहेत आणि देशात एक प्रकारची सिरप आणीबाणी जाहीर करण्यात आली आहे. राजस्थान, मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र, उत्तराखंड, दिल्ली, झारखंड, पंजाब, बंगाल, छत्तीसगड, तामिळनाडू, केरळमधील सरकारे कफ सिरपच्या मुद्द्याबाबत एक्शन मोडमध्ये आले आहेत. आतापर्यंत झालेल्या या मृत्यूला कोण जबाबदार आहे यावर कोणताही ठोस निर्णय घेतलेला नाही. सिरपवर बंदी घालण्यात आली आहे, अनेक कंपन्यांकडून स्पष्टीकरण मागवून दोषींविरुद्ध चौकशी सुरू करण्यात आली आहे. केसन कंपनीची सर्व औषधे बंद करण्यात आली आहेत.
आता परिस्थिती इतकी बिकट झाली आहे की फार्मासिस्टनाही दोषी ठरवले जात आहे. मध्य प्रदेशात, मुख्यमंत्र्यांनी मृत मुलांच्या कुटुंबियांना प्रत्येकी चार लाख रुपये देण्याचे आश्वासन दिले आहे. फार्मासिस्टने मुलांना औषध लिहून दिले की डॉक्टरला हे स्पष्ट नाही. जर डॉक्टरने ते लिहून दिले असेल, तर त्यांना वैद्यकीय नियमांची माहिती होती का? जर फार्मासिस्टने ते लिहून दिले असेल, तर त्यावेळी डॉक्टर कुठे होते? औषधाअभावी लोकांना जीव गमवावा लागू नये म्हणून राज्ये देखील मोफत औषध योजना राबवत आहेत. राजस्थानमध्ये, गेहलोत यांच्या कारकिर्दीत कौतुकास्पद आणि देशासाठी एक आदर्श मानली जाणारी मोफत औषध योजना लोकप्रिय झाली आहे. आता, याच योजनेवर टीका होत आहे. सध्या कफ सिरपवर सर्वाधिक लक्ष वेधले जात आहे. खोकल्यावरील उपचारांसाठी वापरल्या जाणाऱ्या डेक्स्ट्रोमेथोर्फन हायड्रोब्रोमाइड नावाच्या कफ सिरपमुळे राजस्थानमध्ये तीन आणि मध्य प्रदेशात ११ मुलांचा मृत्यू झाला. शिवाय, राजस्थानमध्येच, सीएचसी प्रभारी आणि रुग्णवाहिका कर्मचारी त्याच्या वापरामुळे गंभीर आजारी पडले.
महाराष्ट्रसंबंधित बातम्या वाचण्यासाठी क्लिक करा
उत्तराखंडमध्येही खोकल्याच्या औषधांबाबत प्रशासन सतर्क झाले आहे. देशातील अर्ध्याहून अधिक भागात, सरकार मोफत वितरित करत असलेल्या कफ सिरपच्या वितरणावर बंदी घालण्यात आली आहे. रुग्णांना ही संभाव्य प्राणघातक औषधे कशी दिली जात आहेत? औषध नियंत्रक, वैद्यकीय विभाग आणि औषध कंपन्यांची तपासणी करणारे जबाबदार अधिकारी कुठे आहेत, जे मानके पूर्ण केल्यानंतर आणि असंख्य चाचणी प्रक्रिया पार केल्यानंतरच रुग्णालयांमध्ये औषधे वितरित करण्यास परवानगी देतात? या महिन्यात सर्वात उत्सवाचा हंगाम आहे आणि फटाके आणि हानिकारक धुरामुळे खोकल्याच्या रुग्णांची संख्या वाढणे निश्चित आहे. थंडी देखील सुरू झाली आहे आणि धुक्यामुळे पर्यावरणीय प्रदूषणामुळे खोकल्याच्या रुग्णांची संख्या देखील वाढेल.
खोकल्याच्या रुग्ण अचानक रुग्णालयात येतात तेव्हा त्यांना खोकल्याच्या औषधाची गरज नसते आणि जरी ते मिळाले तरी कोणते? हे सर्वज्ञात आहे की या काळात मुलांना सर्वात जास्त खोकला येतो, अनेकांना डांग्या खोकल्याचा त्रास होतो. औषधे उपलब्ध नसल्यास काय होईल? सरकारकडून मोफत दिल्या जाणाऱ्या कफ सिरप उत्पादक कंपनी केसन्सचे अनेक नमुने आधीच निकामी झाले होते. तज्ञांचे म्हणणे आहे की आतापर्यंत किमान तीन डझन नमुने निकामी झाले आहेत आणि ही पहिलीच वेळ नाही. जेव्हापासून राज्य सरकारे मोफत औषधे वाटप करत आहेत, तेव्हापासून एकट्या राजस्थानमध्ये सुमारे ७०० नमुने फेल झाले आहेत. मग ही औषधे कोणाच्या आदेशाने वितरित केली जात आहेत हे समजण्यापलीकडे आहे. शेवटी, हे खोकल्याच्या सिरप घातक का बनत आहेत आणि ते बनवण्यासाठी कोणते घटक वापरले जातात?
नवराष्ट्र विशेष लेख वाचण्यासाठी क्लिक करा
ग्लिसरीनऐवजी, पेंट्स आणि ल्युब्रिकंट्समध्ये वापरल्या जाणाऱ्या स्वस्त रसायनाचा वापर आता अफू आणि मॉर्फिनपासून बनवलेल्या सिरपमध्ये केला जातो. तज्ञांचा असा विश्वास आहे की ते अत्यंत विषारी आहे. त्याचा वापर मूत्रपिंड आणि मेंदूवर सर्वात जास्त परिणाम करतो. त्यानंतर ते मूत्रपिंडाच्या नसा नष्ट करण्यास सुरुवात करते, ज्यामुळे मृत्यू होतो. मुलांच्या मृत्यूंबद्दल, असा प्रचार पसरवला जात आहे की त्यापैकी काहींना न्यूमोनिया किंवा मेनिंजायटीस झाला होता. सिरपच्या इतिहासाकडे वळून पाहिल्यास, विविध सिरपने यापूर्वी भारताच्या औषध उद्योगाला बदनाम केले आहे. झांबिया, उझबेकिस्तान आणि व्हिएतनाममध्ये मुलांच्या मृत्यूनंतर सिरपवर बंदी घालण्यात आली होती. आता, गुदमरणाऱ्या खोकल्यासाठी ओळखले जाणारे सिरप पुन्हा एकदा मुलांचे जीव घेत आहे.
लेख – मनोज वार्ष्णेय
याचे मूळ आर्टिकल वाचण्यासाठी आपण https://navbharatlive.com/ यावर क्लिक करावे
