फोटो सौजन्य- pinterest
ऑपरेशन सिंदूर अंतर्गत, भारतीय सैन्याने पाकिस्तान आणि पाकव्याप्त जम्मू आणि काश्मीरमधील अनेक दहशतवादी तळांवर हल्ला करून दहशतवादाला प्रोत्साहन देणाऱ्या पाकिस्तानला योग्य उत्तर दिले. पहलगाममधील दहशतवादी हल्ल्यानंतर अनेक बहिणी-मुलींचे सिंदूर उडाले. अशा परिस्थितीत, सिंदूरच्या महत्त्वाशी संबंधित ‘ऑपरेशन सिंदूर’ हे नाव ऐकून अनेक लोक भावनिक होत आहेत. जर सिंदूर धार्मिक श्रद्धेच्या संदर्भात पाहिले तर ते केवळ विवाहित महिलांसाठी एक सजावट नाही तर एक अतूट श्रद्धादेखील आहे. रामायणात सिंदूरशी संबंधित एक कथा आढळते. जेव्हा सीतेची आई हनुमानजींना सिंदूरची खासियत सांगितली तेव्हा हनुमानजींनी स्वतः सिंदूर घातला. रामायणातील सिंदूरचे धार्मिक महत्त्व जाणून घेऊया.
रामायणातील कथेनुसार, जेव्हा श्रीराम, लक्ष्मण आणि सीताजी वनवासातून परतले तेव्हा श्रीराम अयोध्या राज्य सुरळीतपणे चालवत होते. हनुमानजी श्रीराम, लक्ष्मण आणि सीताजी यांच्यातील संघर्षाचे साक्षीदार होते. श्रीराम परतल्यानंतर, बऱ्याच काळानंतर अयोध्येत आनंद परतला. यावेळी श्री रामाचे भक्त आणि जिवलग मित्र हनुमानजी श्री रामांना भेट देऊ इच्छित होते, म्हणून त्यांनी माता सीतेला एक प्रश्न विचारला, आई! भगवान श्रीरामांना काय आवडते? म्हणजे, त्याला सर्वात जास्त आनंद कशामुळे होतो?” हनुमानजींचा हा प्रश्न ऐकून माता सीता हसली.
सीतेची आई हनुमानजींना म्हणाली – “भगवान श्रीराम कोणत्याही भौतिक गोष्टीशी इतके आसक्त नाहीत. त्यांच्यासाठी निसर्गातील प्रत्येक प्राणी सारखाच आहे. तो प्रत्येक सजीवाला पाहून आनंदी होतो. प्रेम आणि समर्पणाची भावना पाहून भगवान श्रीराम आनंदी होतात.” जेव्हा सीता माता हनुमानजींच्या प्रश्नाचे उत्तर देत होती, तेव्हा ती तिच्या विदाईत सिंदूरदेखील लावत होती. जेव्हा हनुमानाची नजर सिंदूरवर पडली तेव्हा त्याने सीतेला विचारले की ती तिच्या विदाईत काय लावत आहे? याचे महत्त्व काय आहे?
सीता माता हसत म्हणाली, “हे सिंदूर आहे. ते लावल्याने भगवान श्रीरामांना दीर्घायुष्य मिळेल. त्यांचे सुख आणि समृद्धी देखील वाढेल, म्हणूनच मी माझ्या केसांच्या वियोगात सिंदूर लावते.” माता सीतेचे हे बोलणे ऐकून हनुमानजी प्रसन्न झाले आणि म्हणाले- “हे चिमूटभर सिंदूर लावल्याने भगवान श्रीराम प्रसन्न होतील का?” हनुमानजींची निरागसता पाहून माता सीता हसली आणि म्हणाली, “हो! माझ्या केसातील सिंदूर वेगळे झालेले पाहून भगवान श्री राम खूप आनंदी आहेत.”
माता सीतेचे म्हणणे ऐकल्यानंतर हनुमानजींना वाटले की जेव्हा माता सीतेने चिमूटभर सिंदूर लावल्याने भगवान श्रीरामांचे वय वाढते आणि ते प्रसन्न होतात, तेव्हा जास्त प्रमाणात सिंदूर लावल्याने त्यांचे आनंद आणि त्यांना मिळणारे फायदे देखील वाढतील. असा विचार करून, दुसऱ्या दिवशी हनुमानजी अयोध्येच्या राजदरबारात चेहऱ्यावर सिंदूर लावून आले. हनुमानाला असे पाहून जेव्हा माता सीता आणि भगवान श्री राम यांनी याचे कारण विचारले तेव्हा हनुमानजींनी भगवान श्री रामांसमोर माता सीतेने सांगितलेल्या गोष्टी पुन्हा सांगितल्या. हनुमानजींची भक्ती पाहून भगवान श्रीरामांनी त्यांना आलिंगन दिले.
रामायणातील कथेनुसार, हनुमानजींना सिंदूर अर्पण करण्याची परंपरा तेव्हापासून चालत आली आहे. धार्मिक मान्यतेनुसार, लाल सिंदूर हे वैवाहिक आनंदाचे प्रतीक मानले जाते. त्याचवेळी, नारंगी सिंदूर हे भक्तीचे प्रतीक म्हणून देखील ओळखले जाते, म्हणूनच रामजींप्रती भक्ती आणि समर्पण दर्शविण्यासाठी हनुमानजींना नारंगी सिंदूर अर्पण केले जाते. नारंगी सिंदूरला अनेक ठिकाणी पिवळा सिंदूर असेही म्हणतात.
(टीपः धर्म, ज्योतिष, वास्तू, फेंगशुई इत्यादी विषयांवरील लेख/ बातम्या केवळ वाचकांच्या माहितीसाठी आहेत. यासंबंधी कोणताही प्रयोग करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला आवश्यक आहे. आमचे उद्दिष्ट फक्त वाचकांना माहिती देणे आहे. Navrashtra या तथ्यांची पुष्टी करु शकत नाही)
