अंतराळ प्रवासातील काळा दिवस! कल्पना चावला यांच्या कोलंबिया दुर्घटनेतील दुःखद मृत्यूला 22 वर्षे झाली पूर्ण ( फोटो सौजन्य : सोशल मीडिया)
नवी दिल्ली : 1 फेब्रुवारी हा दिवस जगातील अंतराळ शास्त्रज्ञांच्या हृदयात वेदनादायक ठरला आहे. 2003 मध्ये या तारखेला, अमेरिकेचे स्पेस शटल कोलंबिया आपली अंतराळ मोहीम पूर्ण करून परतत असताना क्रॅश झाले आणि त्यातील सर्व सात अंतराळवीरांचा मृत्यू झाला. या अपघातात अंतराळवीर कल्पना चावला यांचाही मृत्यू झाला. मिशन स्पेशालिस्ट म्हणून कोलंबियाला गेलेल्या कल्पना यांचा जन्म 1 जुलै 1961 रोजी कर्नाल, हरियाणा, भारत येथे झाला आणि पंजाब अभियांत्रिकी महाविद्यालयात एरोनॉटिकल इंजिनिअरिंगचा अभ्यास करणारी ती पहिली महिला होती.
मिशन स्पेशालिस्ट म्हणून कोलंबियाला गेलेल्या कल्पना यांचा जन्म 1 जुलै 1961 रोजी कर्नाल, हरियाणा, भारत येथे झाला आणि पंजाब अभियांत्रिकी महाविद्यालयात एरोनॉटिकल इंजिनिअरिंगचा अभ्यास करणारी ती पहिली महिला होती. देशाच्या आणि जगाच्या इतिहासात १ फेब्रुवारी या तारखेला नोंदवलेल्या इतर महत्त्वाच्या घटनांचा क्रमवार तपशील पुढीलप्रमाणे आहे.
19 नोव्हेंबर 1997… हा तो दिवस होता जेव्हा भारताची कन्या कल्पना चावला अंतराळातून पृथ्वीकडे पाहत होती. 376 तास 34 मिनिटे अंतराळात राहून कल्पना चावला आणि त्यांच्या टीमने पृथ्वीभोवती 252 प्रदक्षिणा पूर्ण केल्या. आज अंतराळात जे लोक चमत्कार करत आहेत ते उद्या पृथ्वीवर परत येणार नाहीत हे या काळात कोणालाच माहीत नव्हते. कल्पना चावलाला असे काय घडले होते की, तिचा मृत्यू झाला?
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : US Plane Crash : रहस्य उलगडणार…अमेरिकन विमान अपघाताचा ब्लॅक बॉक्स सापडला
ती NASA मध्ये कधी रुजू झाली हे आधी जाणून घ्या
17 मार्च 1962 रोजी हरियाणातील कर्नाल येथे जन्मलेल्या कल्पना चावला यांनी आपले सुरुवातीचे शिक्षण हरियाणातूनच केले. त्यानंतर 1982 मध्ये पंजाब इंजिनीअरिंग कॉलेजमधून एरोनॉटिकल इंजिनिअरिंगची पदवी घेतली. यानंतर तिने 1984 मध्ये अमेरिका गाठली आणि टेक्सास विद्यापीठातून अंतराळशास्त्रात पदव्युत्तर पदवी घेतली. पुढे त्यांनी याच विषयात अमेरिकेतील कोलोरॅडो विद्यापीठातून 1988 मध्ये डॉक्टरेट केली. ही पदवी घेतल्यानंतर त्यांच्यासाठी नासाचे दरवाजे उघडले आणि 1988 मध्ये ते नासामध्ये रुजू झाले.
अंतराळवीरांच्या यादीत कल्पना
वर्ष होते 1994. नासा आपल्या STS-87 मोहिमेसाठी अंतराळवीर शोधत होता. कल्पना चावलाचे नावही नासाच्या यादीत होते, याचे कारण म्हणजे काही काळापूर्वी तिची कॅलिफोर्नियातील कंपनी ओव्हरसेट मेथड्सच्या उपप्रमुखपदी नियुक्ती झाली होती आणि तिथे राहून त्यांनी एरोडायनॅमिक्सच्या क्षेत्रात अनेक महत्त्वाचे संशोधन केले होते.
त्यांचे शोधनिबंधही अनेक नामवंत जर्नल्समध्ये प्रसिद्ध झाले आहेत. यामुळेच नासाने आपल्या मिशनसाठी अंतराळवीर म्हणून त्यांची निवड केली. यानंतर 1995 मध्ये कल्पना चावला यांनी जॉन्सन स्पेस सेंटरमध्ये प्रवेश घेतला आणि अंतराळात जाण्याची तयारी सुरू केली. नोव्हेंबर 1996 मध्ये, ती NASA च्या STS-87 मोहिमेत तज्ञ म्हणून सहभागी होणार असल्याची घोषणा करण्यात आली.
जागतिक घडामोडी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा : हा कसला नवा ट्रेंड! ‘या’ देशातील लोक 10 लाख रुपये देऊन अचानक बदलत आहेत डोळ्यांचा रंग, कारण जाणून व्हाल थक्क
फोमचा तुकडा मृत्यूचे कारण बनला
अंतराळातील आपले काम पूर्ण करून 1 फेब्रुवारी 2003 रोजी नासाचे अंतराळयान कोलंबिया आपल्या अंतराळ प्रवासानंतर 7 क्रू सदस्यांसह पृथ्वीवर परतत होते. पण शटल कोलंबिया पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करताच अपघाताला बळी पडली. पृथ्वीवर उपस्थित लोकांचे म्हणणे आहे की जेव्हा हे शटल प्लेन पृथ्वीवर खाली पडत होते तेव्हा असे वाटत होते की आकाशातून आगीचा गोळा पृथ्वीवर पडत आहे.
या अपघातात सर्व अंतराळवीरांचा मृत्यू झाला. त्याची चौकशी केली असता असे आढळून आले की कोलंबिया शटलच्या बाहेरील भागातून फोमचा एक मोठा तुकडा तुटला होता आणि त्यामुळे स्पेसशिपचा पंखही तुटला होता. या पंखातील छिद्रामुळे अंतराळयानाच्या आत बाहेरील वायू वेगाने भरू लागले आणि त्यामुळे सर्व सेन्सर्स खराब झाले आणि शेवटी कोलंबिया शटल सर्व अंतराळवीरांसह नष्ट झाले.