(फोटो सौजन्य: istock)
जगभरात 8 मार्च रोजी आंतरराष्ट्रीय महिला दिन साजरा केला जाणार आहे. हा दिवस महिलांच्या सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय कामगिरीला ओळखण्यासाठी समर्पित आहे. महिला दिनानिमित्त आज आम्ही तुम्हाला भारतातील अशा काही इमारतींविषयी माहिती सांगत आहोत ज्या पुरुषांना नाही तर महिलांनी उभारल्या आहेत. आपल्या देशात अनेक स्मारके, मंदिरे आणि पुरातन वास्तू आहेत, ज्या जगभर प्रसिद्ध आहेत. भारतातील अशा अनेक भव्य वस्तू आहेत ज्यांना पाहताच त्यांचे बांधकाम कोणत्या मोठ्या सम्राटाने अथवा आणि राजाने केल्याचे आपल्याला वाटू लागते.
मात्र आम्ही तुम्हाला सांगतो की, जगात अशाही काही वास्तू आहेत ज्या महिलांनी उभारल्या आहेत. वास्तविक, इतिहास एक वेगळीच कथा सांगतो, ज्यामध्ये भारतातील या प्राचीन वास्तूंच्या निर्मिती आणि उभारणीमागे महिलांचा हात आहे किंवा त्या स्त्रियांमुळेच बांधल्या गेल्या आहेत. अशा परिस्थितीत, आंतरराष्ट्रीय महिला दिनानिमित्त, भारतातील कोणती स्मारके, मंदिरे आणि प्राचीन वास्तू महिलांचे योगदान आहे हे आपण या लेखात जाणून घेणार आहोत.
Women’s Day 2025: 8 मार्चलाच का साजरा केला जातो महिला दिन; जाणून घ्या दिवसाचा इतिहास आणि महत्त्व
हुमायूंचा मकबरा, दिल्ली
आपण सर्वजण कधीतरी दिल्लीतील हुमायूंचा मकबरा पाहण्यासाठी गेलोच असणार किंवा जाण्याची इच्छा ठेवली असेल. काही काळापूर्वी मकबरा परिसरात अंडरग्राउंड म्यूजियम सामान्य लोकांसाठी खुले करण्यात आला होते. हे दिल्लीचे प्रसिद्ध स्मारक आहे. आम्ही तुम्हाला सांगतो, असे मानले जाते की हे स्मारक मुघल सम्राट हुमायूनची मुख्य पत्नी बेगा बेगम यांनी बांधली होती. हे स्मारक 1565 मध्ये तिच्या दिवंगत पतीला श्रद्धांजली वाहण्यासाठी बांधण्यात आली होती. तुम्ही हे स्मारक पाहायला येत असाल तर इथल्या भूमिगत संग्रहालयालाही भेट द्यायला विसरू नका. येथे तुम्हाला मुघल सम्राट हुमायूनच्या जीवनावरील 700 हून अधिक कलाकृती आणि पाच मोठ्या गॅलरी पाहायला मिळतील.
बेगमने ताज-उल-मसाजिद बांधली होती
तुम्हाला माहिती नसेल तर आम्ही तुम्हाला सांगतो, आशियातील सर्वात मोठी आणि जगातील तिसरी सर्वात मोठी मशीद मध्य प्रदेशातील भोपाळमध्ये आहे. ज्याचे नाव ताज-उल-मसाजिद आहे, ते कोणत्याही राजाने बांधले नाही, तर 19व्या शतकात भोपाळच्या प्रमुख महिला शासक बेगम शाहजहानच्या राजवटीत बांधले होते. या गुलाबी रंगाच्या मशिदीमध्ये दोन पांढरे घुमट असलेले मिनार आहेत, ज्याचा वापर मदरसा म्हणून केला जातो. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, मशिदीमध्ये 1 लाख 75 हजार नमाज एकाच वेळी नमाज अदा करू शकतात.
राणी की वाव, गुजरात
राणी की वाव ही भारतातील गुजरात राज्यातील पाटण येथे स्थित एक प्रसिद्ध विहीर आहे. हि वास्तू पाहण्यासाठी देशभरातून पर्यटक या ठिकाणी येतात. राणी की वाव कोणत्याही राजाने बांधली नसून राणी उदयमतीने तिचा पती राजा भीम यांच्या स्मरणार्थ बांधली होती. राणी की वाव सरस्वती नदीच्या काठावर बांधलेली असून ती दिसायला अतिशय सुंदर आहे. तुम्हाला सांगतो, या प्रसिद्ध विहिरीचे चित्र 100 रुपयांच्या नोटेवर दर्शवले गेले आहे.
विरुपाक्ष मंदिर
आपल्या देशात अनेक प्राचीन मंदिरे आहेत, ज्यांचे सौंदर्य अतुलनीय आहे. अशा परिस्थितीत आम्ही तुम्हाला कर्नाटकातील पट्टडकल येथे असलेल्या विरुपाक्ष मंदिराविषयी सांगणार आहोत, जे 8व्या शतकात राणी लोकमहादेवीने त्यांचे पती राजा विक्रमादित्य द्वितीय याने पल्लवांवर केलेल्या विजयाच्या स्मरणार्थ बांधले होते. हे मंदिर चालुक्य स्थापत्यकलेचा उत्कृष्ट नमुना आहे आणि आजही ते एक महत्त्वाचे श्रद्धास्थान आहे. हे मंदिराचे नाव युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या यादीत सामील करण्यात आले आहे.
राणी रशमोनी यांनी मंदिराची स्थापना केली होती
दक्षिणेश्वर मंदिर हे कोलकात्यातील सर्वात प्रसिद्ध मंदिरांपैकी एक आहे. हुगळी नदीच्या काठावर असलेले हे मंदिर 51 शक्तीपीठांपैकी एक मानले जाते. या मंदिरावर भाविकांची मोठी श्रद्धा आहे. या मंदिराची स्थापना 19व्या शतकात देवी कालीची भक्त राणी रश्मोनी यांनी केली होती.