(फोटो सौजन्य: Inditales)
देशभरात दशहरा हा सण वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचा प्रतीक मानून साजरा केला जातो. बहुतांश उत्तर भारतात रामलीला नाट्यप्रयोग होतात आणि त्यानंतर रावण, मेघनाद व कुंभकर्ण यांच्या पुतळ्यांचे दहन केले जाते. परंतु, दिल्लीच्या जवळ असलेल्या ग्रेटर नोएडातील बिसरख नावाच्या गावात चित्र पूर्णपणे उलट दिसते.
IRCTC Tour Package: केरळच्या मोहक प्रवासाची सुवर्णसंधी; जाणून घ्या IRCTC चे ‘लक्झ एस्केप’ पॅकेज
बिसरखमध्ये नाही रावण दहन
या गावात ना रामलीला सादर केली जाते, ना रावण दहनाची परंपरा आहे. पिढ्यान्‌पिढ्या चालत आलेल्या या प्रथेला गावकरी कधीही खंडित करत नाहीत. त्यांचा विश्वास आहे की जर कुणी ही परंपरा मोडली तर त्याचा अनर्थ निश्चित आहे. म्हणूनच दशहरा इथे शोकभावनेने साजरा केला जातो आणि रावणाच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी प्रार्थना केली जाते.
रावणाचा जन्म बिसरखमध्ये
स्थानिक परंपरेनुसार, बिसरख हेच रावणाचे जन्मस्थान मानले जाते. असे सांगितले जाते की लंकेचा रावण याच गावात जन्मला आणि त्याचे बालपण येथेच गेले. त्यामुळे गावकरी त्याला ‘आपला मुलगा’ समजतात आणि त्याच्या आत्म्याचा अपमान होईल असे काहीही करत नाहीत.
गावाचे नाव रावणाच्या वडिलांवरून
गावकऱ्यांच्या मते बिसरख हे नाव रावणाचे वडील ऋषी विश्वश्रवा (किंवा विश्रवा/विशेखर) यांच्याशी निगडित आहे. ते शिवभक्त होते आणि याच भूमीवर त्यांनी आपली साधना केली. असे मानले जाते की हेच गाव त्यांनी वसवले होते.
बिसरखमधील प्राचीन शिवलिंग मंदिर
गावात आजही एक प्राचीन शिवलिंगाचे मंदिर आहे. हे अष्टकोनी शिवलिंग रावणाच्या वडिलांनीच प्रतिष्ठापित केले होते. परंपरेनुसार रावण आणि त्याचा भाऊ कुबेर या शिवलिंगाची पूजा करीत असत. रावणाने भगवान शिवाला प्रसन्न करण्यासाठी इथेच आपले डोके अर्पण केले होते आणि त्यानंतर त्याला दहा मस्तकांचे वरदान मिळाले, अशी आख्यायिका सांगितली जाते.
रहस्यमय शिवलिंग
या मंदिरातील शिवलिंगाची खोली आजही एक गूढ मानली जाते. पूर्वी येथे खुदाई करण्यात आली होती, पण शिवलिंगाचा शेवटचा भाग सापडला नाही. त्यामुळे खुदाई थांबवण्यात आली. आजही गावात काही ठिकाणी भूमीखाली शिवलिंग आढळतात, असे सांगितले जाते.
भाविकांची गर्दी
महाशिवरात्री आणि श्रावण महिन्यात या मंदिरात भाविकांची मोठी गर्दी असते. दूरदूरहून भक्त दर्शनासाठी येतात. गावाच्या धार्मिक परंपरेमुळे हे ठिकाण विशेष मानले जाते.
बिसरख गावाला कसे जायचे?
ग्रेटर नोएडाच्या वेस्ट भागात असलेले हे गाव, गौतमबुद्ध नगरातील सूरजपूर मुख्यालयापासून सुमारे १० किलोमीटर अंतरावर आहे. रस्तामार्गे येथे पोहोचणे अगदी सोपे आहे.
