शक्तीपीठ त्रिपुर सुंदरी मंदिराचा इतिहास (फोटो सौजन्य - सोशल मीडिया)
त्रिपुरातील 524 वर्षे जुने शक्तीपीठ माता त्रिपुर सुंदरी मंदिर संकुल पुनर्विकासित करण्यात आले आहे. शारदीय नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी माताबारी येथील माता त्रिपुर सुंदरी मंदिर संकुलाच्या विकासाचे उद्घाटन करतील. हे मंदिर हिंदूंनी पूजलेल्या 51 शक्तीपीठांपैकी एक आहे. त्रिपुर सुंदरी देवी, ज्याला ललिता त्रिपुर सुंदरी म्हणूनही ओळखले जाते, ती आदिशक्ती महाशक्तीचे एक रूप आहे. त्रिपुरा राज्याचे नाव त्रिपुर सुंदरी मंदिरावरून ठेवण्यात आले आहे.
आईचा उजवा पाय येथे पडला
पुराणांनुसार, जेव्हा सतीचे शरीराचे अवयव जमिनीवर पडले तेव्हा आईचा उजवा पाय त्रिपुरा (सध्याचे त्रिपुरा राज्य) मध्ये पडला, ज्यामुळे हे ठिकाण शक्तीपीठ बनले. येथे देवीची पूजा मुली (बलभैरवी) आणि राजराजेश्वरीच्या रूपात केली जाते. त्रिपुर सुंदरी ही शुक्र ग्रहाची प्रमुख देवता मानली जाते. ललिता सहस्रनाम, श्रीविद्या मंत्र आणि त्रिपुरा सुंदरी यंत्राची पूजा केल्याने विवाहातील विलंब, वैवाहिक कलह आणि आर्थिक अडचणी कमी होण्यास मदत होते. नवरात्रीत, विशेषतः अष्टमी आणि नवमीला त्रिपुरा सुंदरी मातेचे दर्शन आणि पूजा करणे अत्यंत फलदायी मानले जाते. हे मंदिर आध्यात्मिक साधना, श्रीविद्या पूजा आणि तंत्रमार्गासाठी जगभरात प्रसिद्ध आहे.
कुर्भपीठ म्हणूनही ओळखले जाते
त्रिपुरा सुंदरी मंदिराला कुर्भपीठ म्हणूनही ओळखले जाते. हे मंदिर करमा (कासवाची बाहेर पडलेली पाठ) सारखे उंच टेकडीवर वसलेले आहे. देवीचे हे विशेष स्थान तंत्र साधनेसाठी एक आदर्श स्थान मानले जाते. मंदिरात देवीच्या दोन मूर्ती आहेत: त्रिपुरा सुंदरीची एक मोठी मूर्ती आणि छोटो-मा नावाची एक लहान मूर्ती. युद्ध किंवा शिकार करताना राजे लहान प्रसंगी लहान मूर्ती देवीसोबत घेऊन जातात. नवरात्र आणि दिवाळीसारख्या उत्सवांमध्ये मोठे मेळे आणि उत्सव आयोजित केले जातात.
हे मंदिर 1501 मध्ये बांधले
त्रिपुरा सुंदरी मंदिर गोमती जिल्ह्याचे मुख्यालय उदयपूर येथे आहे. हे मंदिर राज्याच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचे प्रतीक आहे. महाराजा धन्य माणिक्य यांनी 1501मध्ये हे मंदिर बांधले. त्रिपुरा सुंदरी मंदिर हे कोलकात्यातील कालीघाट काली मंदिर आणि गुवाहाटीतील कामाख्या मंदिरानंतर पूर्व भारतातील तिसरे असे मंदिर आहे. दिवाळी साजरी करण्यासाठी देशभरातून हजारो भाविक दरवर्षी या मंदिराला भेट देतात. 15 ऑक्टोबर 1949 रोजी महाराणी कांचन प्रभा देवी आणि भारतीय गव्हर्नर जनरल यांच्यात विलीनीकरण करार झाल्यानंतर त्रिपुराचे माजी संस्थान भारत सरकारच्या ताब्यात आले.
Shardiya Navratri 2025: नवरात्रीत देवीला हे फूल अर्पण केल्यास घरामध्ये येते सौभाग्य, जाणून घ्या
मंदिराचे गर्भगृह चौकोनी आकाराचे
हे मंदिर भगवान शिवाची पत्नी देवी पार्वतीचे अवतार असलेल्या देवी त्रिपुरा सुंदरीला समर्पित आहे. मंदिरात एका सामान्य ग्रामीण बंगाली झोपडीच्या मॉडेलनुसार चौकोनी आकाराचे गर्भगृह आहे. मंदिराच्या मागे असलेले कल्याणसागर तलाव, ज्यामध्ये कासवे फिरत आहेत, संकुलाच्या मोहक वातावरणात भर घालते.
५१ शक्तीपीठ उद्यानाचे बांधकाम
गोमती जिल्ह्यातील बंदुआर येथे ₹97.70 कोटी खर्चून 51 शक्तीपीठ उद्यान बांधले जात आहे. त्रिपुराच्या मुख्यमंत्र्यांनी 13 जुलै रोजी उद्यानाची पायाभरणी केली. बांधकामाधीन असलेले हे उद्यान त्रिपुरा सुंदरी मंदिरापासून चार किलोमीटर अंतरावर आहे. या उद्यानात फूड कोर्ट, दुकाने, पिण्याच्या पाण्याची सुविधा, पार्किंग आणि सार्वजनिक सुविधा, पाहुण्यांचे निवासस्थान आणि पौराणिक कथांना समर्पित संग्रहालय असेल.
