हिंसक व्हिडिओमुळे तरूणांवर काय होतोय परिणाम (फोटो सौजन्य - iStock)
सोशल मीडियावर सध्या हिंसक व्हिडिओ वेगाने व्हायरल होत आहेत आणि याचा सर्वाधिक परिणाम तरुणांवर होत आहे. अलिकडेच, युटा व्हॅली विद्यापीठात अमेरिकन राजकीय प्रभावशाली चार्ली कर्क यांच्यावर गोळीबार झाल्याची बातमी पहिल्यांदा सोशल मीडियावर पसरली. वृत्तवाहिन्या किंवा वेबसाइट्सच्या आधी, रक्तपाताचे रॉ फुटेज लोकांच्या फोन स्क्रीनवर पोहोचले. व्हिडिओ दाखवणे योग्य आहे की नाही हे कोणत्याही संपादकांनी ठरवले नाही किंवा टीव्ही, वृत्तपत्रांना कोणतेही योग्य इशारे दिले गेले नाहीत. सोशल मीडियावर थेट असे रॉ फुटेज प्रसिद्ध होणे धोकादायक का आहे हे समजून घेण्याचा प्रयत्न आपण या लेखातून करूया.
सोशल मीडियावर कोणत्या प्रकारचा हिंसाचार दिसून येत आहे?
तरुण लोक, विशेषतः किशोरवयीन मुले, टिकटॉक, इन्स्टाग्राम आणि X सारख्या प्लॅटफॉर्मवर बराच वेळ घालवतात. २०२४ च्या UK अभ्यासानुसार, बहुतेक किशोरवयीन मुलांनी त्यांच्या सोशल मीडिया फीडमध्ये हिंसक व्हिडिओ पाहिले आहेत. हे व्हिडिओ शाळेतील मारामारी, चाकूहल्ल्याचे, युद्धाचे फुटेज किंवा अगदी दहशतवादी हल्ल्यांचे असू शकतात.
ही दृश्ये इतकी Raw आणि अचानक आलेली आहेत की प्रेक्षकांना स्वतःला सांभाळण्याची संधीही मिळत नाही. ऑस्ट्रेलियाच्या ई-सुरक्षा आयुक्तांनी सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर मुलांना अशा हिंसक कंटेटपासून वाचण्याचे आवाहन केले आहे. त्यांनी सांगितले की, “सर्व प्लॅटफॉर्मची बेकायदेशीर आणि हानिकारक कंटेट त्वरीत काढून टाकण्याची किंवा प्रवेश मर्यादित करण्याची वैयक्तिक जबाबदारी आहे.”
बाप रे! महिलेने हजारो फूट उंचीवर पॅराग्लायडिंग करताना वाजवला DJ; VIDEO तुफान व्हायरल
मुलांवर आणि तरुणांवर कसा परिणाम होतो?
असे व्हिडिओ पाहण्याचा तरुणांवर खोलवर परिणाम होतो. काही मुले इतकी घाबरतात की ते घराबाहेर पडणे टाळतात. संशोधनातून असे दिसून आले आहे की हिंसक सामग्री पाहिल्याने आघातासारखी लक्षणे दिसू शकतात, विशेषतः जर हिंसाचार त्यांच्या जीवनाशी जुळत असेल. सोशल मीडिया केवळ हिंसाचाराचे चित्रण करत नाही तर ते गुंडगिरी, टोळी हिंसाचार, डेटिंग हिंसाचार आणि अगदी स्वतःला हानी पोहोचवण्यास देखील प्रोत्साहन देते. शिवाय, हिंसाचाराच्या वारंवार संपर्कामुळे तरुणांमध्ये असंवेदनशीलता निर्माण होऊ शकते, म्हणजेच ते इतरांच्या दुःखाबद्दल कमी संवेदनशील होतात.
मीडियामध्ये हिंसाचाराचा संपर्क नवीन नाही
कम्युनिकेशन स्कॉलर्सच्या “संवर्धन सिद्धांत” नुसार, जे लोक जास्त हिंसक कंटेट पाहतात त्यांना जग प्रत्यक्षात आहे त्यापेक्षा जास्त धोकादायक वाटू लागते. याचा त्यांच्या दैनंदिन वर्तनावरही परिणाम होतो. मीडियामधील हिंसाचार काही नवीन नाही. प्राचीन ग्रीक लोकांनी त्यांच्या मातीच्या भांड्यांवर युद्धाचे दृश्ये रंगवली. रोमन लोकांनी ग्लॅडिएटर्सच्या कथा लिहिल्या. क्रिमियन युद्धाच्या प्रतिमा सर्वात जुन्या ज्ञात छायाचित्रांपैकी एक आहेत. व्हिएतनाम युद्धाला “टेलिव्हिजन युद्ध” म्हटले जायचे, जेव्हा हिंसाचाराच्या प्रतिमा पहिल्यांदा लोकांच्या घरी पोहोचायच्या. पण तरीही, संपादक फुटेज संपादित करायचे आणि संदर्भित करायचे.
सोशल मीडियाने सर्वकाही बदलले
सोशल मीडियाने अशा दृश्यांपर्यंत लोकांपर्यंत पोहोचण्याचा मार्ग पूर्णपणे बदलला आहे. आता, फोन किंवा ड्रोनद्वारे रिअल टाइममध्ये रेकॉर्ड केलेले युद्ध फुटेज कोणत्याही संपादनाशिवाय टिकटॉक किंवा यूट्यूबवर अपलोड केले जाते. ते इतर कोणत्याही सामान्य व्हिडिओप्रमाणे, कोणत्याही संदर्भाशिवाय लोकांपर्यंत पोहोचते. पत्रकारितेचे कोणतेही प्रशिक्षण नसलेले “युद्ध प्रभावक” म्हणून ओळखले जाणारे लोक युद्ध क्षेत्रातील अपडेट पोस्ट करतात. यामुळे बातम्या आणि नाटकातील सूक्ष्म रेषा अस्पष्ट होते. इस्रायली सैन्य देखील “थर्स्ट ट्रॅप्स” सारख्या युक्त्या वापरते, जिथे आकर्षक पोस्टद्वारे प्रचार पसरवला जातो.
मुंबई लोकल पुन्हा चर्चेत! एका सीटवरुन वाद अन् एकमेकांच्या जीवावर उठले प्रवासी… भयानक VIDEO VIRAL
सोशल मीडियावरील हिंसक Content टाळण्याचे मार्ग
तुम्ही काही सोप्या Steps अनुसरण करून सोशल मीडियावरील हिंसक सामग्री टाळू शकता:
हे उपाय पूर्णपणे प्रभावी नाहीत. सत्य हे आहे की, सोशल मीडिया वापरकर्त्यांचे त्यांच्या फीडवर फारच कमी नियंत्रण असते. अल्गोरिदम खळबळजनक सामग्रीला प्रोत्साहन देतात. चार्ली कर्कच्या गोळीबाराचा व्हायरल व्हिडिओ हा पुरावा आहे की प्लॅटफॉर्म त्यांच्या वापरकर्त्यांना, विशेषतः मुलांना हिंसक कंटेटपासून संरक्षण देण्यात अपयशी ठरत आहेत. अशा परिस्थितीत, सोशल मीडिया कंपन्यांवर कठोर नियम लागू करण्याची गरज आहे.
(स्रोत: PTI – द कॉन्व्हर्सेशन)
