इराणचे पुढचे पाऊल (फोटो सौजन्य - इन्स्टाग्राम/iStocK)
इराणचे सर्वोच्च नेते अयातुल्ला अली खामेनी यांनी बुधवारी दावा केला की त्यांच्या देशाच्या शास्त्रज्ञांनी अणुइंधन चक्र पूर्ण केले आहे. त्याला “nuclear fuel cycle” असेही म्हणतात. आता इराण युरेनियम खाणकामापासून वीज निर्मितीपर्यंतची संपूर्ण प्रक्रिया स्वतःहून करण्यास सक्षम झाला आहे. इराणच्या या कामगिरीमुळे अमेरिका आणि इस्रायलसारख्या देशांच्या अडचणी वाढल्या आहेत. यामुळे डोनाल्ड ट्रम्प आणि बेंजामिन नेतान्याहू तणावात येतील हे निश्चित आहे. सोप्या शब्दांत सांगायचे तर, इराण अणुसंपन्न देश होण्याच्या लीगमध्ये सामील होण्याच्या जवळ पोहोचला आहे.
न्यूक्लिअर फ्युएल सायकल म्हणजे नक्की काय?
न्यूक्लिअर फ्युएल सायकल ही एक वैज्ञानिक आणि औद्योगिक प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये अणुऊर्जेसाठी इंधन तयार केले जाते आणि नंतर ते सुरक्षितपणे अकार्यक्षम केले जाते. ही प्रक्रिया प्रामुख्याने तीन टप्प्यात होते:
यानंतर, ते समृद्ध केले जाते जेणेकरून ते अणुभट्टीमध्ये वापरता येईल. अणुभट्टीमध्ये वीज निर्माण करण्यासाठी समृद्ध युरेनियम इंधन म्हणून वापरला जातो. वापरानंतर, उर्वरित अणुइंधन थंड केले जाते. नंतर ते साठवले जाते किंवा पुनर्प्रक्रिया केले जाते.
‘हे अत्यंत घृणास्पद…मी आता सहन नाही करू शकत’, ट्रम्पच्या ‘या’ बिलावर Elon Musk चा हल्लाबोल
अयातुल्ला अली खामेनी यांची पोस्ट
Thanks to the intelligence of our youth and the dedication of our scientists, Iran has succeeded in achieving a complete nuclear fuel cycle. So today, we’re capable of producing nuclear fuel starting from the mine and all the way to the power plant.
— Khamenei.ir (@khamenei_ir) June 4, 2025
इराणच्या दाव्याचे महत्त्व
मध्यपूर्वेतील समीकरण लक्षात घेता, इराणने ही संपूर्ण प्रक्रिया स्वतःहून विकसित केल्याचा दावा धोरणात्मकदृष्ट्या खूप महत्त्वाचा आहे. याचा अर्थ असा की आता इराणला त्याच्या अणुऊर्जा कार्यक्रमासाठी इतर कोणत्याही देशावर अवलंबून राहण्याची गरज नाही. त्याच वेळी, यामुळे इराण या तंत्रज्ञानाचा वापर अणुशस्त्रे बनवण्यासाठी करू शकेल की नाही ही शंका देखील वाढते. अमेरिका, इस्रायल आणि युरोपीय देश आधीच इराणच्या अणुकार्यक्रमाबद्दल चिंतेत आहेत. अशा परिस्थितीत, ही घोषणा त्यांना आणखी त्रास देऊ शकते.
अणुचर्चा आणि अमेरिकेचा दबाव
गेल्या काही महिन्यांत ओमानच्या मध्यस्थीखाली तेहरान आणि वॉशिंग्टनमध्ये अप्रत्यक्ष अणु चर्चेच्या पाच फेऱ्या झाल्या आहेत. जरी दोन्ही बाजूंनी काही प्रगती झाल्याचे वृत्त दिले असले तरी, अद्याप कोणताही निर्णायक करार झालेला नाही. अमेरिकेने इराणची मागणी आहे की त्यांनी त्यांचा युरेनियम समृद्धीकरण कार्यक्रम पूर्णपणे बंद करावा, जो इराणी अधिकारी ‘अ-सल्लागार’ मानतात.
दरम्यान, अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी देखील स्पष्ट केले की त्यांचे सरकार युरेनियम समृद्धीकरण अजिबात स्वीकारणार नाही. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, अमेरिकेने एक प्रस्ताव दिला आहे ज्यामध्ये इराणला मर्यादित प्रमाणात युरेनियम समृद्ध करण्याची परवानगी दिली जाऊ शकते, परंतु हा प्रस्ताव सध्या गुप्त ठेवण्यात आला आहे.
राष्ट्रीय स्वातंत्र्य आणि संरक्षण क्षमतेवर भर
खामेनी म्हणाले की राष्ट्रीय स्वातंत्र्य म्हणजे कोणताही निर्णय घेण्यासाठी अमेरिकेच्या ‘हिरव्या किंवा लाल’ सिग्नलची वाट न पाहणे. त्यांनी इराणच्या अणु उद्योगाचे वर्णन “मूलभूत उद्योग” म्हणून केले आणि सांगितले की इराणने देशाच्या शास्त्रज्ञांच्या कठोर परिश्रमामुळे संपूर्ण अणु इंधन चक्र स्थापित केले आहे.
त्यांनी देशाच्या संरक्षण क्षमता मजबूत करण्याचे आवाहनदेखील केले, ज्याचे वर्णन त्यांनी राष्ट्रीय स्वातंत्र्याचा आणखी एक आधारस्तंभ म्हणून केले. प्रादेशिक तणाव आणि इस्लामिक देशांसाठी संदेश देत खामेनी यांनी गाझामध्ये इस्रायलच्या सुरू असलेल्या हल्ल्याचे वर्णन “धक्कादायक” असे केले आणि अमेरिकेवर “सहयोगी” असल्याचा आरोप केला. त्यांनी मुस्लिम देशांना इस्रायलशी संबंध तोडण्याचे आवाहन केले कारण त्यांनी म्हटले की इस्रायली राजवट “पतनाच्या प्रक्रियेत” आहे.